Vastgoedbank in NL nodig? | Europese wetgeving voor aandelen en obligaties via tokens | Investeren in personen ipv bedrijven | Analyse Duits regeerakkoord

Terwijl we hier nog wachten op een regeerakkoord, waren ze er in Duitsland snel uit. Er wordt o.a. fors ingezet op duurzaamheid. In deze nieuwsbrief bekijk ik wat er in het regeerakkoord staat over de financieringsmarkt.

Opvallend is dat er extra aandacht is voor een inclusieve financieringsmarkt (toegankelijker maken van financiering voor vrouwen en migranten), de inzet van medewerkersparticipatie wordt verbeterd, maar ook dat Duitsland zich wil profileren op het gebied van Blockchain, DLT en crypto-aanbieders.

Verder bespreek ik deze week in mijn nieuwsbrief de oproep om wel/geen vastgoedbank in Nederland op te richten en analyseer ik de case van het Duitse Sono motors, die in 5 jaar via equity crowdfunding is doorgegroeid naar een beursintroductie op Nasdaq (met 2000% winst voor crowdfunders).

Artikelen deze week:

• Heeft Nederland een nieuwe vastgoedbank nodig?
• Sono motors - Van crowdfunding tot IPO op Nasdaq voor nieuwe elektrische zonne-auto
• Grotere pilots tot €1 miljard mogelijk voor uitgifte aandelen en obligaties via blockchain (DLTs)
• Duits Regeerakkoord: Kadaster op Blockchain, financiering toegankelijker voor vrouwen en migranten en aantrekkelijkere regeling werknemersparticipatie
• Investeren in personen in plaats van bedrijven
• Alternatieve financiering in Italië groeit naar € 4,23 miljard

Veel leesplezier weer deze week. Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.

Ronald

PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.

Heeft Nederland een nieuwe vastgoedbank nodig?

De komende 10 jaar moeten een miljoen huizen worden gebouwd. Toenemende regelgeving heeft banken zeer terughoudend gemaakt in het financieren van vastgoed, schrijft het Financieel Dagblad. Wie springt in het financieringsgat?

Daling van €40 miljard aan leningen

In het verleden waren het altijd banken die vastgoed financierden. Sinds de kredietcris zijn die steeds terughoudender geworden met vastgoedfinancieringen. Verzorgden de banken in 2011 nog voor bijna €100 miljard aan leningen voor commercieel vastgoed, inmiddels is dat nog maar €60 miljard, schrijft het FD.

Toenemende regelgeving dwong Nederlandse kredietverstrekkers hun blootstelling naar vastgoed te verminderen en zich te richten op de minst risicovolle delen van de markt. Banken steken hun geld graag in bestaande woningen of bedrijfspanden, maar niet in de grond en infrastructuur die nodig zijn om te kunnen bouwen.

Vastgoedbank of vastgoedfonds?

Emeritus Hoogleraar Sylvester Eijffinger pleit al langere tijd voor de oprichting van een nieuwe Nederlandse vastgoedbank, vooral omdat vastgoed een asset class op zich is en dit een gespecialiseerde bank vergt. Hij ziet echter ook wel in dat door Basel IV wetgeving zo een bank he ook lastig gaat krijgen. Een schuldfonds gevuld met institutioneel geld van pensioenfondsen zou een alternatief kunnen zijn.

Duidelijkheid van overheid nodig

In een commentaar schrijft de hoofdredactie van het FD dat er eigenlijk geen nieuwe vastgoedbank of -fonds nodig is. Duidelijkheid van de overheid is vooral belangrijk:

"Investeerders willen juist graag duidelijkheid. Overheden, van gemeenten, provincies tot het rijk, moeten één visie hebben over de ruimtelijke ordening. Waar moet er gebouwd en waar niet? Het heeft geen zin om vanuit het oogpunt van de stikstofimpasse wel woningen te laten bouwen, maar niet de infrastructuur aan te willen leggen. Vergunningstrajecten moeten eenduidig zijn, net als CO2-normen. Als de kaders helder zijn, komen vraag en aanbod van geld vanzelf bij elkaar."

Daar ben ik het ook mee eens. Er zijn voldoende vastgoedaanbieders al in de markt die kapitaal mobiliseren voor vastgoedprojecten.

NIBC heeft aangekondigd zich exclusief te gaan richten op asset-based financieringen (veel vastgoed), Adelaer heeft een samenwerking aangekondigd met Finloop, een Fintech vastgoedfinancier die €5 miljard aan kapitaal beschikbaar heeft en ook de grote crowdfunding platformen specialiseren zich steeds meer in vastgoed financieringen.

Een (semi-) publiek fonds of nieuwe bank opzetten gaat hier niet de oplossing zijn. De markt schakelt snel genoeg en er zijn voldoende Fintech/non-bancaire aanbieders in de markt beschikbaar om dit op te pakken. Als de overheid hier een rol in zou willen spelen, dan zou het proces wel versneld kunnen worden door de samenwerking tussen pensioenfondsen en andere institutionele financiers en deze nieuwe non-bancaire financiers aan te jagen.

Sono motors - Van crowdfunding tot IPO op Nasdaq voor nieuwe elektrische zonne-auto

Een van de grootste crowdfunding successen va de afgelopen jaren komt uit Duitsland. De autofabrikant Sono motors is gestart in 2012 met onderzoek om een betaalbare elektrische auto te maken, die deels met zonne-energie opgeladen zou kunnen worden.

Via een equity crowdfunding ronde in 2017 en een grote community finance ronde bij toekomstige klanten in 2020 werd in totaal €55 miljoen opgehaald. Hierna was de organisatie ver genoeg ontwikkeld om de stap naar NASDAQ te maken.

€53 miljoen community funding

Om de opstartkosten te financieren, maar ook om oude aandeelhouders uit te kopen, werd financiering gezocht bij toekomstige klanten. Via voorverkopen werd via de grootste community finance campagne in Europa voor €53 miljoen opgehaald via voorverkopen van de nieuwe auto.

Sono Motors had toekomstige klanten in het verleden namelijk gevraagd om een klein bedrag (€200) aan te betalen. De organisatie deed nu een beroep op de 10.000 klanten die een reservering hadden gedaan om de aanbetaling te verhogen of meteen het volledige aankoopbedrag van €25.500 te betalen. Hiermee werd uiteindelijk het doelbedrag opgehaald.

Crowdfunders halen 2000% winst op investering sinds 2017

Om groeifinanciering aan te trekken werd in 2017 een equity crowdfunding campagne gestart op Seedrs, waarmee €1,8 miljoen werd opgehaald bij ruim 1.000 investeerders tegen een waardering van €59.6 miljoen. In december 2020 werd nog een grote investeringsronde afgerond van €45 miljoen, waarbij de waardering niet bekend werd gemaakt. Op 18 november 2021 ging het bedrijf naar de NASDAQ beurs en op dit moment is de waarde van het bedrijf ca €1,2 miljard, een waardegroei van 2000% voor de crowdfunding investeerders uit 2017.

Grotere pilots tot €1 miljard mogelijk voor uitgifte aandelen en obligaties via blockchain (DLTs)

Het Europese Parlement en de Europese Raad zijn tot overeenstemming gekomen voor het opzetten van een pilot-regime om te kunnen experimenteren met Blockchain en Distributed Ledger Technlogy (DLT), waarmee ruimte wordt geboden voor experimenten voor aandelen en obligaties, zonder de financiële stabiliteit van de sector in gevaar te brengen.

Opzetten pilots - max €6 miljard per aanbieder

Concreet geeft de overeenkomst mogelijkheden tot het "tokenizen" (een goed Nederlands woord heb ik er helaas nog niet voor) van traditionele financiële instrumenten zoals aandelen en obligaties en werd oorspronkelijk aangekondigd als "Pilot regime on distributed ledger technology market infrastructures".

DLT aanbieder kunnen nu in totaal tot €6 miljard aan financiering beheren, mits zij rekening houden met de afzonderlijke limieten voor projecten:

• Aandelen - €500 miljoen
• Obligaties - €1 miljard
• Bedrijfsobligaties - €200 miljoen
• Units of collective investment undertakings (UCITS) - €500 miljoen

Maart 2022 officieel van start

Er moeten nog enkele formele stappen genomen worden, maar de verwachting is dat rond maart 2022 de laatste hobbels genomen zijn en de pilots van start kunnen.

De pilot zal in eerste instantie 3 jaar duren, maar kan nogmaals met 3 jaar worden verlengd.

Duits Regeerakkoord: Kadaster op Blockchain, financiering toegankelijker voor vrouwen en migranten en aantrekkelijkere regeling werknemersparticipatie

Hoewel wij in Nederland nog steeds wachten op een Sinterklaas of Kerstakkoord, is er in Duitsland al een nieuw regeerakkoord bereikt. Het was al bekend dit in het akkoord "Mehr Fortschritt wagen - Bündnis für Freiheit, Gerechtigkeit und Nachhaltigkeit" veel aandacht voor duurzaamheid is (198x komt het woord Klimaat er in voor), maar wat is de visie en impact om startup en mkb financiering?

Blockchain en crypto

Er wordt in het regeerakkoord aangegeven dat Duitsland zich wil profileren op het gebied van Blockchain en crypto-aanbieders. Daarbij wordt onderkend dat het uiteindelijk belangrijk is dat er gelijke Europese regelgeving moet komen, maar tot die tijd zal er toegankelijke wetgeving moeten komen in Duitsland. Er wordt zelfs aangegeven dat toezichthouder Bafin mogelijk geherstructureerd moet worden om aanvraagprocessen van nieuwe Fintech aanbieders soepeler te laten verlopen.

Daarbij wordt tevens aangegeven dat ze het kadaster over willen zetten op een Blockchain oplossing om fraude te voorkomen.

Crowdfunding, Defi en digitaal krediet

De Duitse crowdfunding branchevereniging heeft ook een overzicht gemaakt van de passages in het Duitse regeerakkoord voor de mkb / startup financiering.

De belangrijkste punten:

• Beschikbaar maken van meer scale-up financiering voor technologie bedrijven
• Het aandeel vrouwelijke oprichters in de digitale sector vergroten door de oprichting van een startersbeurs voor vrouwen en een deel van het toekomstfonds (investeringsfonds) reserveren voor vrouwen.
• Werknemersparticipatie aantrekkelijker maken voor start-ups
• Brede start-up strategie voor iedereen. Obstakels moeten weggenomen worden voor vrouwen en mensen met een migratieachtergrond bij het verkrijgen van financiering en er moet betere toegang tot durfkapitaal komen voor vrouwelijke oprichters.
• Privaat kapitaal van institutionele beleggers mobiliseren voor financiering voor startups.
• Europese Kapitaalmarktunie verder uitbreiden om ook tot Europese afspraken te komen voor het verkleinen van de verschillen in insolventie-, belasting-, consumentenbeschermings-, toezicht- en vennootschapsrecht.
• Voor FinTechs, InsurTechs, platforms, NeoBrokers zou Duitsland een van de leidende locaties binnen Europa moeten worden. Hiervoor worden effectieve en snelle goedkeuringsprocessen voor FinTechs geïmplementeerd.

Investeren in personen in plaats van bedrijven

Een van de fascinerende investeringsmodellen waar ik mij af en toe in verdiep, is de ontwikkeling van het investeren in personen in plaats van in bedrijven. In het verleden heb ik wel eens geschreven over Fund of Excellence van Erste Vision Capital in Oostenrijk.

Zij investeerden (dus géén lening) in talentvolle personen om eventueel opleiding/omscholing te vergoeden en ontvingen in ruil de komende 10 jaar een vergoeding. Een vergelijkbaar voorstel heb ik enkele weken geleden voorgesteld voor TechmeUp: "Investeer anders. Investeer in een ander!"

Investeer in YouTuber

Recent investeerde Slow Ventures $1,7 miljoen in YouTuber Marina Mogilko. De deal geeft de investeerders 5% van de inkosten van Marina Mogilko voor de komende 30 jaar, maar alleen wanneer er voldoende omzet wordt gehaald (eerste paar honderd duizend dollar per jaar hoeft het nog niet betaald te worden). Daarbij wordt het alleen gerekend over "creatieve werkzaamheden" en niet over consultancy uren als zij bijvoorbeeld advocaat zou willen worden. Wel gaat het ook over IP, ook wanneer dit langer dan 30 jaar geldig is.

Het is onderdeel van een strategie waarbij de investeerders $20 miljoen hebben gereserveerd voor meer van deze deals.

Morele, juridische en ethische vragen

Het roept echter ook veel vragen op. Kun je op jonge leeftijd wel een contract voor je hele leven sluiten? Binnen deze deal heeft de vrouw alle vrijheid om te doen met het geld en haar carrière wat ze wil (de $1,7 miljoen krijgt zij volledig vooraf), maar zullen toekomstige investeerders die jaarlijks een carrière plan gaan verwachten of eisen?

Ook in Europa mogelijk?

Ik ben ook erg benieuwd wat jullie er van vinden? Zou zoiets ook in Nederland (of Europa) kunnen werken, of is dit typisch iets voor in Amerika met het high-risk high-return model?

Voor wie er meer van wil weten, enkele interessante long-reads:

• A Former Facebook VP Thinks Investing in Humans Is the Future of VC
• Is taking equity in individuals the future of venture capital and human potential
• Will there be capital markets for equity in people?

Alternatieve financiering in Italië groeit naar € 4,23 miljard

Tussen juli 2020 en juni 2021 haalden bedrijven in Italië via non-bancaire / alternatieve financiering € 4,23 miljard op. Dit was een groei van 58% in vergelijking met de voorgaande 12 maanden. Dit blijkt uit de gegevens van de Politecnico di Milano in het 4e rapport over alternatieve financiering voor het MKB.

Sterke groei crowdlending

Factoring en Private Equity / Venture Capital zijn in Italië de grootste categorieën. Afgelopen jaar is direct lending, maar vooral ook crowdlending erg snel gegroeid met 73%.

Hele rapport: La Finanza Alternativa per le PMI in Italia

Contact

Meer weten over community finance, community ownership en nieuwe businessmodellen en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).