Vacature Beleidsadviseur SMF | Zijn banken terughoudend tijdens 2e lockdown? | Extra steun voor starters in nieuwe steunpakket

Afgelopen week werd het nieuwe steunpakket gepresenteerd. Er waren wisselende reacties. Van positieve berichten dat nu ook starters ondersteuning kunnen krijgen en dat de steunpakketten verruimd zijn, tot kritische geluiden dat banken nu de knellende factor dreigen te worden. Is dit werkelijk zo? Ik probeer hier deze week duiding aan te geven en zet de feiten en trends op een rij.

Daarnaast een analyse over de stijgende kosten van financieel toezicht door AFM en DNB (ca. €340 miljoen per jaar in 2024) en hoe dit mogelijk door zelfregulering in de hand gehouden kan worden.

Komende periode komen er nieuwe vacatures bij SMF. Deze week een eerste vacature voor een ervaren beleidsadviseur mkb financiering voor de ondersteuning van onze politieke lobby. Geïnteresseerd? Reageer voor 15 februari!

Artikelen deze week:

• Zijn banken extra terughoudend richting mkb tijdens tweede lockdown?
• Coronasteun komt verrassend goed terecht - weinig faillissementen
• Uitbreiding steun- en herstelpakket - steun voor starters
• Kleinbedrijf Index: Bijna helft kleine ondernemers onder bijstandsniveau
• Kosten financieel toezicht lopen snel op - ontvlechting nodig
• Dit moet u weten als investeerder over steward ownership
• Eerste Crowdfunding Social Impact Bond succesvol gefinancierd

Vacature:

• Beleidsadviseur mkb financiering - Stichting MKB Financiering

Veel leesplezier weer deze week. Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.

Ronald

PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.

Zijn banken extra terughoudend richting mkb tijdens tweede lockdown?

Meer ondernemers komen in geldproblemen als de banken weigeren om steun te geven. Daarvoor waarschuwt Inretail, de brancheorganisatie van winkeliers in een interview aan de NOS.

Het FD schrijft hier zelfs over: "Banken draaien duimschroeven mkb'er strakker aan in tweede lockdown":

Steeds meer MKB-bedrijven kloppen tevergeefs aan bij hun bank voor nieuw krediet of uitstel van rente en aflossingen. De banken zeggen niet anders te kunnen dan kritisch naar hun klanten te kijken, nu de gevolgen van de crisis steeds scherper zichtbaar worden.

Omdat (een deel van) de retail industrie hard is geraakt, is het logisch dat deze brancheorganisatie hierover de media zoekt. Maar is dit alleen het geval in deze sector een probleem, of speelt het breder?

75% nieuwe aanvragen afgekeurd volgens adviseurs

Bij BNR werd dit uitgezocht en werden financieringsadviseurs gevraagd om hierop te reageren. Zij gaven aan dat driekwart van de aanvragen op dit moment door banken worden.  "Banken zijn open, maar tegelijkertijd bijzonder kritisch" zegt Credion-directeur Carlo van der Weg bij BNR. Naarmate de schuldenlast groeit, ziet hij de nervositeit bij banken toenemen. Ze beperken hun risico's uit vrees dat ondernemers het geld straks niet kunnen terugbetalen.

Ondernemersorganisaties MKB-Nederland en ONL bevestigen dat de kredietverlening stukloopt bij de risico-inschatting van banken: "Ze maken een afweging die gezien de situatie nu voor veel ondernemers negatief uitpakt. Dat is zorgelijk. Veel ondernemers in de verplicht gesloten sectoren raken nu snel door hun eigen vermogen heen".

DNB: Structurele daling in kredietverstrekking aan mkb zet door

Hoe zien de feiten er uit? Uit de laatste statistieken van de DNB (actueel tm Q3) blijkt dat kredietverstrekking aan het mkb de afgelopen kwartalen langzaam gezakt is. Op zich valt dit nog erg mee, gezien de huidige situatie, maar los van Corona was deze trend al langer zichtbaar.

De statistieken gaan bij DNB gaan terug tot 2013 en sinds die tijd is kredietverstrekking aan het mkb structureel afgenomen, waardoor er nu 15,3% minder krediet uitstaat bij het mkb. Bij kleinere kredieten onder de 1 miljoen (20,1%) of onder de €250k (22,1%) is deze daling nog sterker geweest.

Dit lijkt echter niet sneller gegaan te zijn in het afgelopen jaar.

Banken bleven krediet verstrekken gedurende eerste lockdown

Tot nu toe lijkt het er daarom niet op dat banken extra terughoudend zijn gedurende de eerste lockdown periode. Hier hebben ze dan ook ruime steun vanuit de ECB van gekregen, door o.a. tegen zeer lage rentes (tot -1,0%) kapitaal aan te trekken. De daling de afgelopen kwartalen zet inderdaad door, maar dit is niet veel hoger dan voor de Corona-crisis en het lijkt dus in lijn te zijn met de lange termijn ontwikkeling.

Wel zijn de signalen van de adviseurs zorgelijk dat vanaf januari er in driekwart van de gevallen geen nieuwe kredieten verstrekt worden, vooral omdat banken inschatten dat de bedrijven niet levensvatbaar meer zijn. De buffers van die bedrijven zijn nu op en de overheidssteun is niet voldoende om de bedrijven in leven te houden.

Dit kan er toe leiden dat in de loop van 2021 het aantal faillissementen inderdaad sterk toe gaat nemen. Dit kan ook verklaren waarom de Bijzonder Beheer afdeling van de banken op dit moment al met 20% zijn uitgebreid.

Uit de cijfers tot eind Q3 lijken de banken zich dus inderdaad aan hun woord te hebben gehouden. Het is wel te hopen dat de komende maanden de loketten open blijven, omdat anders een groot aantal ondernemers zeer acuut op zoek moet gaan naar andere (non-bancaire) oplossingen.

Coronasteun komt verrassend goed terecht - weinig faillissementen

Het kabinet steunde bedrijven ruimhartig in 2020. En het goede nieuws is dat die steun vooral bij de juiste bedrijven terecht is gekomen. Het kabinetsbeleid werkt dus en dat is een belangrijke les voor de volgende crisis. Dit schrijven RaboResearch en de Universiteit Utrecht op basis van een onderzoek naar de bedrijven die de steun hebben ontvangen.

Steun lijkt vooral bij betere gemanagede bedrijven terecht te komen

Uit de eerste resultaten blijkt dat de coronasteun vooral terecht te komen bij beter gemanagede bedrijven, zelfs als men rekening houdt met het feit dat grotere bedrijven en bedrijven in bepaalde sectoren vaker steun ontvingen. Het is een indicatie dat de overheid naast banen óók het organisatorisch kapitaal in de economie overeind heeft gehouden.

Minder faillissementen, maar meer opheffingen

Dat er minder faillissementen zijn is natuurlijk mooi, maar er zijn wel meer opheffingen van bedrijven die (noodgedwongen) stoppen, waardoor er uiteindelijk meer bedrijfsbeëindigingen zijn. Dit blijkt uit onderzoek ABN Amro.

Het totaal aantal opheffingen in 2020 is nog niet bekend, maar de cijfers uit de eerste drie kwartalen wijzen op een duidelijke stijging van 18,6 procent. Wanneer deze stijging in het vierde kwartaal in gelijke mate heeft doorgezet, waren er vorig jaar ruim 136.000 bedrijfsbeëindigingen. Per duizend bedrijven komt het dan op 74 opheffingen, het hoogste aantal sinds 2013.

De coronacrisis heeft dus wel degelijk voor een toename gezorgd in het aantal bedrijfsbeëindigingen.

Uitbreiding steun- en herstelpakket - steun voor starters

Afgelopen week werd weer een uitgebreid steunpakket bekend voor ondernemers. Niet alleen werden de bekende maatregelen verlengd of versoepeld, ook werden er nieuwe regelingen voor starters geïntroduceerd.

Met deze uitbreiding van het pakket is een totaalbedrag gemoeid van 7,6 miljard euro. De verruimingen gelden voor het eerste en tweede kwartaal van 2021.

Steun voor startende ondernemers

Tot nu toe vielen net gestarte ondernemers bij de meeste regelingen buiten de boot. Om hier aan bij te dragen zijn er binnen dit steunpakket niet alleen enkele uitbreidingen gedaan op de TVL regeling, maar komt er ook extra krediet beschikbaar. Dit gaat verstrekt worden via Qredits die hiervoor in totaal €70 miljoen ontvangt.

Corona-overbruggingskrediet

Van de 70 miljoen is 30 miljoen beschikbaar voor bestaande ondernemers. In de zomer van 2020 ontving Qredits al een lening van 25 miljoen om deze ondernemers te kunnen voorzien van een overbruggingskrediet. Hiermee kunnen ondernemers een krediet aanvragen van maximaal €25.000 met een rente van 5,75% (waarvan het eerste jaar 2%). Hiervan zijn er momenteel 1700 verstrekt.

Starters-krediet

Daarnaast wordt er een nieuwe regeling opgezet voor starters die ook uitgevoerd gaat worden door Qredits. De regeling ligt ter goedkeuring nu bij de Europese Commissie en zou in Q2 beschikbaar moeten zijn. Doel is om een regeling te introduceren met soepele leenvoorwaarden van 1,75% rente voor een lening tot maximaal €35.000 met een looptijd van 4 tot maximaal 6 jaar.

Alle details over de overige steunmaatregelen zijn terug te vinden op de site van de Rijksoverheid.

Kleinbedrijf Index: Bijna helft kleine ondernemers onder bijstandsniveau

Er wordt onvoldoende onderzoek gedaan naar ondernemers uit het kleinbedrijf. Zo ontbreken ondernemers met minder dan 5 medewerkers in de conjunctuurstatistieken van het CBS. Beleidsmakers krijgen daarmee geen cijfers te zien van de overgrote meerderheid van de ondernemers in Nederland.

Daarom hebben Qredits, ONL voor Ondernemers en de Hogeschool van Utrecht de handen ineen geslagen om een nieuw meetinstrument te ontwikkelen, de KleinbedrijfIndex.

Qredits, Hogeschool van Utrecht en ONL introduceren KleinBedrijfsIndex

Op initiatief van Qredits heeft de Hogeschool van Utrecht in samenwerking met ONL deze nieuwe index ontwikkeld. Vier keer per jaar wordt de stand van zaken bij een panel van 5000 kleine ondernemers gepeild.

De uitkomsten van de eerste peiling in Q4 van 2020 geven aan dat:

• De levensvatbaarheid van kleine zelfstandigen meer dan ooit een issue is. De ondernemerslonen, nettomarges en investeringen zijn over een breed front veel te laag. De verwachting voor Q1 2021 is dat die nog verder zullen dalen.
• Vooral ondernemers zonder personeel en starters hebben meer inkomstenondersteuning en coaching nodig om hen door de crisis te loodsen.
• Ditzelfde geldt voor gevestigde ondernemers met personeel in de horeca en (detail)handel die op last van de regering zijn gesloten en onder het bijstandsminimum uitkomen.
• Klantenwerving en digitalisering zijn de meest gebruikte acties door ondernemers. Deze leiden (nog) niet tot betere marges. Mogelijk zijn daar nog de nodige hobbels te nemen of wordt er niet op effectief gedigitaliseerd. Er is beter inzicht nodig waar de allerkleinste ondernemers hun middelen in steken en welke ondersteuning zij behoeven.
• Hoewel er een sterk positief effect is van het overhevelen van privégelden naar het bedrijf op de nettomarges, is dat alleen aan te raden als het bedrijf in de kern gezond is en het op korte termijn voldoende positieve kasstromen kan genereren.

Aanpassingen hebben nog geen effect op nettomarges

Bijna twee derde van de ondervraagde kleine ondernemers (62%) van de ondervraagde respondenten ontplooit nieuwe initiatieven om bedrijfsresultaten te verbeteren. Veelal gaat het daarbij om digitalisering, het werven van nieuwe klanten en samenwerking met andere ondernemers. Veel van deze acties hebben echter nog geen effect op de nettomarges bij de betreffende ondernemers.

Meer ondersteuning van de inkomsten zijn nodig om kleine ondernemers goed door de crisis te helpen, aldus de Kleinbedrijf Index. In het bijzonder voor de zwaar getroffen sectoren als horeca en detailhandel, starters en zzp’ers.

Het volledige onderzoeksrapport van de Kleinbedrijf Index is hier te downloaden.

Kosten financieel toezicht lopen snel op - ontvlechting nodig

De oplopende kosten van De Nederlandse Bank (DNB) en van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) voor het houden van financieel toezicht roepen in de financiële sector verontwaardiging op.

Sinds in 2014 de kosten voor financieel toezicht exclusief bij de financiële sector is neergelegd zijn de kosten sterk gestegen. De verwachting is dat de kosten van de DNB in 2024 op €225 miljoen uit gaan komen, een stijging van 52% van de kosten in 2014. De kosten van de AFM stijgen naar verwachting naar €114,7 miljoen in de komende jaren.

Innovatieve financiële instellingen verhuizen hierdoor al naar het buitenland, maar ook is door het Wirecard schandaal met de Duitse toezichthouder Bafin duidelijk geworden dat het formele toezicht ook niet alle risico's kan beheersen binnen een snel ontwikkelende sector.

Toezichtlasten verlagen als politiek statement

Er gaan stemmen op om de kosten niet langer uitsluitend te verhalen op de financiële sector zelf, maar ook op de belastingbetaler. Die stemmen hebben inmiddels ook de politiek bereikt, schrijft Klaas van Egmond van het Sustainable Finance Lab in het FD. In het kersverse programma van de VVD wordt voorgesteld de toezichtlasten op innovatieve financiering te verlagen.

Hij vind dit vreemd, want innovatie in de financiële sector zal juist meer toezicht nodig maken. Het gaat bij die innovaties namelijk om steeds ingewikkelder financiële producten en de ontwikkelingen gaan snel. Zijn oproep is om een ontvlechting van toezicht op de publieke taken (geldschepping en spaarbanken) en de private taken (innovatieve financiële producten in de markt meer vrijheid gunnen).

Zelfregulering voor private taken als goedkoper alternatief

Mijn aanvulling hierop zou zijn dat een deel van deze private taken dan ook zeker met (strenge) zelfregulering ondersteund zou moeten worden om geen wild-west taferelen te krijgen. Door de introductie van het Keurmerk Erkend MKB Financier hebben we via Stichting MKB Financiering de afgelopen jaren gemerkt dat er meer vertrouwen is gekomen in de non-bancaire financieringsmarkt. Tegen een fractie van de kosten voor formeel toezicht. Ook sluit het toetsingskader veel beter aan bij daadwerkelijke risico's in de markt.

Dit kan echter alleen wanneer de zelfregulering en de keurmerken als alternatief geaccepteerd gaan worden door overheid en toezichthouders om in ieder geval een deel van het toezicht over te nemen en hiermee toegang te krijgen tot garantieregelingen of financiering.

Hiervoor zal de (continue) monitoring ook voldoende professioneel opgezet moeten gaan worden, waarbij de randvoorwaarden met de formele toezichthouders afgestemd kunnen worden om een vorm van "gedelegeerd toezicht" te beleggen bij een externe organisatie. Door dit buiten de formele toezichthouders te plaatsen kunnen de toezichtkosten voor de financiële instellingen een stuk omlaag, zonder dat dit onverantwoorde extra risico's zal opleveren voor de markt.

Dit moet u weten als investeerder over steward ownership

Wel een aandeel, maar geen zeggenschap. Wat betekent dit voor de belegger? Participaties.nl, een kennisplatform voor particuliere beleggers interviewde mij hierover om aan beleggers uit te leggen wat de consequenties zijn.

Steward ownership

Alternatieve eigenaarschapsmodellen voor startups en nieuwe bedrijven worden steeds belangrijker. Een van deze modellen is steward ownership, waarbij investeerders wel risicodragend investeren in het bedrijf, maar uiteindelijk geen zeggenschap hebben op de koers.

De kern van steward ownership is dat een bedrijf van zichzelf is en bestaat om zijn missie te dienen op basis van zelfbestuur. Daarbij dient winst de missie. Winst kan niet onttrokken worden en wordt geherinvesteerd in het bedrijf of gedoneerd in lijn met de missie van het bedrijf.

In deze vorm worden zeggenschap en economisch eigendom gesplitst: de ondernemer, of de steward, draagt de verantwoordelijkheid voor de koers van zijn bedrijf en heeft geen economisch belang bij winstmaximalisatie. De ondernemer en investeerder worden eerlijk en volgens een vooraf afgesproken maximum gecompenseerd voor het risico dat zij nemen.

Voor- en nadelen

Voor een investeerder is dit wellicht niet altijd wenselijk. Het nadeel van steward ownership is namelijk dat de upside voor investeerders vaak niet extreem hoog zal zijn. Ook kan een grote aandeelhouder niet ingrijpen wanneer de ondernemer verkeerde beslissingen neemt.

Maar steward ownership brengt ook voordelen voor investeerders. Een belangrijk voordeel is dat een onderneming meer intrinsiek gemotiveerde oprichters en medewerkers heeft. Daarnaast is er geen externe druk door investeerders voor extreem snelle groei, waardoor de kans op faillissementen verlaagd wordt.

Eerste Crowdfunding Social Impact Bond succesvol gefinancierd

In Israël is het eerste gecrowdfunde Social Impact Bond geïntroduceerd. Via de SIB "New Era" is het de bedoeling om het leven van 200 ouderen in Tel Aviv te verbeteren, . Hiervoor is voor een periode van 2,5 jaar een investering van ca. €580.000 opgehaald, waarvan ca. €176.000 opgehaald is via crowdfunding.

Als de resultaten behaald worden zullen de kosten vergoed worden door o.a. de gemeente van Tel Aviv. De schatting is dat de investeerders dan een financieel rendement van 5% (IRR) maken. Maar daarnaast natuurlijk ook een sociaal rendement door het verbeteren van de leefsituatie van 200 ouderen!

Vacatures

Beleidsadviseur mkb financiering - Stichting MKB Financiering

Stichting MKB Financiering gaat de komende periode uitbreiden en is op korte termijn op zoek naar een ervaren Beleidsadviseur mkb financiering voor het volgen en deelnemen aan de politieke discussies rond non-bancaire financiering.

Profiel

Als Beleidsadviseur mkb financiering weet je hoe politieke besluitvorming uitgevoerd wordt en heb je ruime ervaring in het pro-actief volgen en beïnvloeden van politiek-bestuurlijke besluitvorming. Als Beleidsadviseur mkb financiering schakel je daarbij tussen uitvoering en beleid, beïnvloeden en samenwerken en tussen mediacampagnes en Kamerbrieven. Ben jij de spin in het web die onze beleidsdoelen gezamenlijk kan bereiken? Solliciteer dan direct!

Informatie en solliciteren

Ben jij de Beleidsadviseur mkb financiering die we zoeken? Stuur dan uiterlijk 15 februari 2021 je sollicitatiebrief naar Georgie Friederichs, Bestuurslid Lobby, via georgie@stichtingmkbfinanciering.nl

Contact

Meer weten over nieuwe financieringsvormen en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).