Tweede steunpakket te weinig gericht op investeringen | Geen loonoffer, maar medewerkerswinst | Vouchers voor mkb advies

De Corona-steunmaatregelen zijn 3 maanden verlengd. Een noodzakelijke stap, maar helaas ontbreken maatregelen om investeringen te stimuleren en dreigen mkb bedrijven verzwakt met extra schulden te moeten starten in de post-Corona periode. Daarom een oproep om naast het investeren in het omscholen van werknemers ook te investeren in het "omscholen" van bedrijven.

In deze nieuwsbrief verder aandacht voor de beperkte uitbreiding van het budget voor de COL-lening en een oproep om met een regeling te komen om ondernemers te ondersteunen bij het inschakelen van mkb adviseurs voor het herstructureren en het vinden van de juiste financieringsmix.

Artikelen deze week:

• Tweede noodpakket mist focus op post-Corona investeringen
• €150 miljoen extra voor Corona-OverbruggingsLening
• Geen loonoffer in deze crisis, maar winst voor medewerkers
• Investeer in begeleiding door mkb adviseurs
• Maximale kredietvergoeding consumenten omlaag. Ook voor zzp?
• Iedereen een beetje boer, voor een bruisend boerenland
• Webinar: Uitbreiding steunpakket voor ondernemers
• SMF blog: “5 manieren om het financieel uithoudingsvermogen te verbeteren"

Veel leesplezier weer deze week. Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.

Ronald

PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.

Tweede noodpakket mist focus op post-Corona investeringen

Ondernemers en werkenden krijgen ook de komende periode financiële ondersteuning vanwege de aanhoudende impact van het coronavirus. De verlenging van de NOW, Tozo en belastinguitstel verminderen de druk op de liquiditeit. En met de Tegemoetkoming Vaste Lasten MKB worden naast loonkosten ook veel van de overige kosten voor drie maanden vergoed.

Drie maanden extra uitstel

De maatregelen zijn zeker noodzakelijk en ik steun dan ook zeker dit brede pakket van €13 miljard na de eerdere steunmaatregelen van €20 miljard voor het eerste steunpakket waarmee 3 maanden extra tijd wordt gekocht voor ondernemers. Het eerste steunpakket moest met veel haast in elkaar gezet en was een geweldige prestatie.

In het tweede pakket is er echter nog steeds alleen een focus op de korte termijn en dat is zonde. Het grote gemis in het tweede steunpakket zijn de regelingen om ondernemers werkelijk te ondersteunen om organisatorische en financiële herstructureringen uit te voeren en om investeringen aan te trekken vanuit andere bronnen.

Hierbij de huidige onderdelen van het tweede steunpakket:

• Nieuwe regeling: Tegemoetkoming Vaste Lasten MKB -  Ondernemers in onder meer de horeca, recreatie, evenementen, kermissen, podia en theaters krijgen - bovenop de tegemoetkoming loonkosten (NOW) - een belastingvrije tegemoetkoming om hun vaste materiële kosten te kunnen betalen. Het maximale bedrag is 20.000 euro voor de komende drie maanden. Hier wordt 1 miljard euro beschikbaar voor gesteld. In aanmerking komen de getroffen sectoren uit de TOGS-regeling.
• Verlenging en aanpassing regeling tegemoetkoming loonkosten (NOW) - Een ondernemer die minstens 20% omzetverlies verwacht, kan  een tegemoetkoming in de loonkosten aanvragen bij UWV voor juni, juli en augustus. De vaste (forfaitaire) opslag wordt verhoogd van 30 naar 40 procent. De referentiemaand voor de loonsom wordt maart 2020. In de NOW 2.0 blijft de correctie op de subsidie bij ontslag bestaan, maar de subsidie wordt niet meer extra verlaagd bij bedrijfseconomisch ontslag.
• NL leert door - herscholing van werknemers - Via "NL leert door" heeft de overheid €50 miljoen beschikbaar gesteld in het tweede steunpakket voor herscholing van werknemers voor bedrijven die gebruik maken van de NOW regeling. Via online scholing en ontwikkeladviezen kunnen werknemers zich aanpassen aan de nieuwe economische situatie.
• Tozo: De regeling om zelfstandig ondernemers te ondersteunen wordt ook met 3 maanden verlengd. Zelfstandigen kunnen bij hun gemeente aanvullende inkomensondersteuning krijgen voor levensonderhoud. Deze vult tot eind augustus 2020 het inkomen aan tot het sociaal minimum en hoeft niet te worden terugbetaald. In deze fase komt wel een partnerinkomenstoets. Dit betekent dat alleen huishoudens met een inkomen onder het sociaal minimum aanspraak kunnen maken op een tegemoetkoming in het levensonderhoud. Daarnaast is het nog steeds mogelijk om een lening van maximaal €10.157 aan te vragen.
• Verlenging belastingmaatregelen - De periode waarin getroffen ondernemers belastinguitstel kunnen aanvragen, is verlengd tot 1 september 2020.
• De Corona Overbruggingslening (COL) die bijdraagt aan de verbetering van de liquiditeitspositie van innovatieve bedrijven (startups en scale-ups) krijgt vanwege het grote aantal ingediende aanvragen een tweede tranche van 150 miljoen euro.

Wat ik hier mis? Investeren in de toekomst van bedrijven!

Het budget voor de SEED-capital regeling is verhoogd met €10 miljoen. Daarnaast is het extra budget voor de COL-regeling nog lang niet voldoende om de startups en scale-ups te ondersteunen. In Duitsland (€2 miljard) en Frankrijk (€4 miljard) is er veel ruimere steun.

Maar nog belangrijker is dat alle Coronakredietverlening en -garanties die zijn afgegeven alleen gericht zijn op het aantrekken van leningen, waarbij bedrijven zich nog dieper in de schulden steken of te afhankelijk worden van banken. Ook MKB Nederland voorzitter Jacco Vonhof waarschuwde dat bedrijven te zware lasten zullen krijgen.

Meerdere onderzoeken hebben al eerder aangetoond dat ondernemers in Europa (dus niet alleen in Nederland) te veel gefinancierd zijn door (goedkope) leningen en meer risicokapitaal aan zouden moeten trekken. Dit zou een goed moment zijn om daar nu ook werk van te maken, maar helaas is hier in de overheidsregelingen niets van te zien.

Garanties voor institutionele financiers en banken

Waarom bijvoorbeeld alleen staatsgaranties voor banken en andere institutionele financiers en niet voor klanten die (via crowdfunding) een lening aan een lokaal restaurant geven? Of voor een familielid die een "zachte" achtergestelde lening verstrekt? En waarom kunnen innovatieve mkb financiers met factoring-oplossingen bijvoorbeeld hier geen gebruik van maken?

Risico-kapitaal verstrekken aan het mkb en startups zou fiscaal gestimuleerd moeten worden. Constantijn van Oranje van Techleap pleitte hier aan het begin van het jaar ook al voor. Het is echter belangrijk dat dit voor het brede mkb toegankelijk wordt. Een van de mogelijkheden hiervoor is het opzetten van een "familie&vrienden lening", gebaseerd op de win-win lening uit België, maar andere vormen zijn natuurlijk ook mogelijk.

Ondersteun pilots voor financiële innovaties door bedrijven

Maar ook ondernemers zouden open moeten staan voor nieuwe financieringsvormen. Nu is het moment om te experimenteren bijvoorbeeld met winstdeling of verkopen van aandelen (met of zonder stemrecht) aan medewerkers, klanten of andere relaties. Hier is heel veel mogelijk en er zijn al veel voorbeelden in omliggende landen. Stimuleer daarom ook het opzetten van pilots hiervoor. Dit kan tegen relatief lage kosten en zorgt er voor dat innovaties van voorlopers ook breder ingezet kunnen worden bij een grotere groep ondernemers.

€50 miljoen voor "omscholen" bedrijven

Er wordt nu €50 miljoen uitgetrokken voor "NL leert door" om medewerkers om te scholen. Zouden we ook niet €50 miljoen beschikbaar moeten stellen om mkb bedrijven te gaan "omscholen" in organisaties die klaar zijn voor het post-Corona tijdperk om te experimenteren met nieuwe bedrijfsmodellen die stabieler zullen zijn in de volgende crisis?

Zet bijvoorbeeld pilots op met groepen bedrijven om te experimenteren met medewerkersparticipatie (zie mijn opinie-artikel in Trouw) of andere vormen van gemeenschapsfinanciering voor lokale mkb bedrijven en initiatieven. En stimuleer en ondersteun ook mkb-beurzen om via obligaties of aandelen groeifinanciering op te halen.

Maar zet ook een concreet programma op voor mkb bedrijven om vouchers in te zetten voor het inschakelen van externe expertise voor organisatorische en financiële herstructurering van de bedrijven en het aantrekken van de juiste financieringsmix.

Mijn hoop is dat enkele van bovenstaande punten de komende periode meegenomen gaan worden in het verder uitwerken van het tweede steunpakket. Als er over 3 maanden namelijk niets is veranderd dan ben ik bang dat er in het laatste kwartaal veel faillissementen gaan volgen, maar ook dat het Nederlandse mkb sterk verzwakt uit deze crisis gaat komen en bij een volgende crisis weer massaal ondersteund zal moeten worden.

€150 miljoen extra voor Corona-OverbruggingsLening

Bij de start van de COL-regeling werd €100 miljoen toegekend voor goedkope leningen aan start-ups en scale-ups. In het tweede steunpakket is dat bedrag aangevuld met €150 miljoen. Er is echter al meer dan €500 miljoen aangevraagd en een grote doelgroep (bedrijven zonder bancaire relatie) worden hier nog steeds niet mee bereikt.

Meer dan 500 miljoen aangevraagd

Sinds de openstelling van de COL op 29 april deden ruim 1.400 bedrijven een aanvraag. In totaal vroegen zij meer dan €500 miljoen aan en het gemiddeld aangevraagde bedrag is ongeveer €360.000

De Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) verstrekken de overbruggingsleningen op verzoek van het kabinet onder gunstige condities en beoordelen de aanvragen.

Bedrijven zonder bancaire relatie worden nog niet geholpen

Een belangrijke doelgroep voor de COL-regeling zouden ook de (familie)bedrijven zijn zonder bestaande bancaire relatie die niet terecht kunnen of willen bij een bank. Van alle aanvragen blijkt uiteindelijk echter maar 2,68% van deze doelgroep te komen. Dit is niet vreemd, omdat in de communicatie uiteindelijk voornamelijk gesproken wordt door start-ups en scale-ups en Techleap en de ROMs ook vooral hier hun netwerk hebben.

Non-bancaire financiers inzetten

Het zou dan ook verstandig zijn om deze bedrijven op een andere manier te proberen te bereiken. Een goede manier hiervoor zou kunnen zijn om de kredietbeoordelaars van niet-bancaire financiers hier (deels) voor in te schakelen, omdat zij een grote achterban hebben van bedrijven die niet-bancair gefinancierd zijn, maar ook omdat ze meer ervaring hebben met het beoordelen van de aanvragen van deze bedrijven.

Geen loonoffer in deze crisis, maar winst voor medewerkers

Moeten werknemers de lasten van deze crisis dragen? Samen met Hoogleraar Erik Stam schreef ik een opiniestuk in Trouw waarin we oproepen om experimenten rond medewerkersparticipatie te stimuleren via pilots en fiscale regelingen.

Medewerkersparticipatie-regeling

Afgelopen week riep MKB Nederland op dat medewerkers solidair moeten zijn en moeten bijdragen aan het herstel van bedrijven. Van hen wordt verwacht dat zij door middel van een loonoffer of het later uitbetalen van vakantiegeld de financiële druk op de onderneming zullen verlagen. Vanzelfsprekend zijn vakbonden hier terughoudend in, omdat werknemers bij sterke winstgroei van een bedrijf ook minder hiervan profiteren.

Een medewerkersparticipatie-regeling, waarbij medewerkers nu mede het risico delen, maar later ook mee kunnen profiteren van positieve rendementen is een oplossing.

Loyaliteit stimuleren en belonen

Eén op de vijf MKB ondernemers staat er voor open. Uit een recente peiling van Stichting MKB Financiering en ONL is gebleken dat 22 procent van de ondernemers er voor open staat om personeel te laten participeren en via winstdeling te profiteren van toekomstige winsten. Bij startups is het al langer gebruikelijk dat personeel deels via opties kunnen profiteren van de groei van de onderneming in ruil voor een lager salaris.

Medewerkersparticipatie kan de loyaliteit van medewerkers stimuleren en belonen. Er leven internationaal al meer ideëen om aandeelhouderschap door medewerkers mogelijk te maken, zoals de Employee Ownership Trust in Schotland, de Mitarbeiterbeteiligung beweging in Duitsland, het Europese initiatief EFES en het Employee Stock Option Plan in de Verenigde Staten.

Lee hier verder het hele artikel: Geen loonoffer maar medewerkerswinst

Investeer in begeleiding door mkb adviseurs

Vanaf 1 juni kunnen ondernemers drie maanden extra ondersteuning krijgen. Daarna is de verwachting dat de steun (snel?) zal worden afgebouwd. Niet alle bedrijven kunnen geholpen blijven worden. Het wordt dus tijd voor ondernemers om de komende periode kritisch te kijken naar de levensvatbaarheid van de eigen onderneming.

Carlo van de Weg, oprichter en directeur van Credion ziet daarbij een belangrijke rol voor mkb financieringsadviseurs:

"Voor wie geen horizon meer ziet, helpt een nieuw noodpakket niet. Dat is voorbehouden aan ondernemingen die extern geld nodig hebben om weer levensvatbaar te kunnen worden. Maar wat is levensvatbaar en hoe toon je dat aan? Wanneer gaat die voorwaarde in? Die vragen worden moeilijker te beantwoorden nu de regelingen minder algemeen zijn en per sector en wellicht regio gaan verschillen."

"Daar hebben ondernemers hulp bij nodig. Nu al is de schreeuw om advies luid. Ook voor onze adviseurs is dan de grote vraag wat zij wél en níet kunnen bieden. Niemand weet de impact van corona en de maatregelen op middellange termijn. Wat wij vooral wél kunnen is aangeven waar ondernemers rekening mee moeten houden.”

André Hendriksen en Bastiaan Breugem van Financieringsgilde waren er al eerder bij en riepen in maart al op om een subsidie te geven op advies. De focus lag in die fase ook vooral op ondersteuning bij financieel advies:

"Daarom doen we deze oproep: steun het MKB door weer subsidie te geven op financieel advies. Maak een adviesgesprek laagdrempelig zodat echt elke ondernemer in het MKB de mogelijkheid krijgt om een onafhankelijk en persoonlijk advies aan te vragen. Er zijn goede regelingen voor ondernemers in financiële nood zoals de borgstelling MKB-kredieten, maar zorg ook dat ze eenvoudig toegankelijk zijn."

"Daarbij komt dat deze kredieten alleen van toepassing zijn op een beperkt aantal financiers en er zijn veel meer financieringsmogelijkheden dan deze partijen. Mogelijkheden die bij veel ondernemers onbekend zijn. Zorg ervoor dat iedere ondernemer die daar behoefte aan heeft, weet wat voor hem de beste keuze is. Houd financieringen bereikbaar voor het MKB om Nederland draaiende te houden. Want het MKB is de motor van de Nederlandse economie."

Bestaande voucher-regelingen

Op provinciaal niveau wordt er al actief geëxperimenteerd met een kennisvoucher om mkb ondernemers bij te scholen of externe kennis in te schakelen ter ondersteuning. Enkele voorbeelden:

• Voucherregeling MKB FRYSLÂN 2020
• Gelderland Groeiversneller
• Kennisvoucher Drenthe
• Zeeland Financial Matching

Juiste randvoorwaarden aan vouchers en adviseurs

De vouchers zouden niet niet alleen beschikbaar moeten zijn voor het aantrekken van financiering, maar ook voor het ondersteunen van herstructureren en afslanken, maar ook voor het begeleiden bij het stoppen of verkopen van het bedrijf.

De regeling zou eenvoudig aangevraagd kunnen worden door de ondernemer via RVO op basis van een concrete offerte. Daarbij moeten de randvoorwaarden wel goed ingericht worden om misbruik te voorkomen, bijvoorbeeld door de ondernemer zelf een deel mee te laten betalen.

Ook is het belangrijk dat de adviseur aan bepaalde kwaliteitseisen voldoet rond kennis, vaardigheden en ethiek om er voor te zorgen dat de ondernemer goed advies krijgt en het subsidiebedrag goed wordt besteed.

Maximale kredietvergoeding consumenten omlaag. Ook voor zzp?

Minister Hoekstra heeft aangekondigd de maximale hoogte van de rente bij consumentenkrediet te verlagen naar 10% (was 14%). Dit is aangekondigd als een tijdelijke verlaging in verband met de coronacrisis.  Opvallend is dat in januari minister Hoekstra nog heeft besloten om het maximale krediettarief niet te verlagen, ondanks verzoeken vanuit de Tweede Kamer. Na afloop van de crisis zal de rente dan mogelijk weer verhoogd worden.

Wettelijke rente van 2+12%

De maximale rente voor consumenten is opgebouwd uit de wettelijke rente (nu 2%) plus een jaarlijkse kredietvergoeding (was 12%, wordt 8%).  Hierdoor komt de maximale rente nu uit op 10%.

De wettelijke rente voor handelstransacties is 8%. Er is echter geen wettelijke beperking op de opslag voor de jaarlijkse kredietvergoeding wanneer dit aan bedrijven wordt verstrekt. Daardoor zijn woekerrente bij flitskredieten aan zzp-ers en kleine ondernemers helaas nog steeds mogelijk.

Hierdoor ontstaat nu de situatie dat een consument voor een lening maximaal 10% aan rente mag betalen, maar dezelfde persoon kan als zzp-er (waarbij deze persoon ook hoofdelijk aansprakelijk is) hoge rentes van tientallen procenten moeten betalen.

Het is belangrijk om bij de uitwerking van dit voorstel hier ook rekening mee te houden.

Consultatie

Tot 3 juni is het mogelijk om een reactie in te dienen op de consultatie.

Iedereen een beetje boer, voor een bruisend boerenland

Ik ben zelf al enige tijd lid van "Land van ons". Een mooi initiatief om landeigendom voor voedselproductie in handen van een brede groep van burgers te geven. Niet voor speculatie of maximale voedselproductie, maar voor landbouwgrond met grotere biodiversiteit.

300.000 hectare

De ambitie is hoog. Doel bij de oprichting was om 300.000 hectare aan landbouwgrond op te kopen. Hier is €18 miljard voor nodig. De laatste maanden gaat de groei van het aantal leden echter erg snel en er zijn al meer dan 4.000 leden aangesloten die allemaal willen investeren en bijdragen via de coöperatie. De grootste beperking zit nu op de beschikbaarheid van percelen om aan te kopen. Op dit moment zijn er al percelen in Hooghalen (8ha) en Leiden (21,3ha) aangekocht. Het bestuur is actief op zoek naar nieuwe locaties.

Online stemmen

De organisatie is plat georganiseerd en als coöperatie kunnen alle leden meebeslissen over belangrijke onderwerpen. Dit gaat op dit moment vooral digitaal en het is mooi om te zien dat dit goed werkt en dat binnen 24 uur het merendeel van de leden ook haar stem uitbrengt.

Maak de aarde vrij

Martijn Arets wees mij op het initiatief  "Maak de Aarde vrij" van Stichting Veerhuis om de grond onder hun gebouw te verkopen aan de Stichting Grond van Bestaan waarin statutair is vastgelegd dat zij de grond niet meer mogen verkopen. Het gaat hierbij om donaties, dus donateurs hebben geen zeggenschap of recht op rendement, dus het gaat een stuk minder verder dan bij Land van Ons. Daarbij hoeft er echter op dit moment maar ca. €200k opgehaald te worden, dus het doel is veel sneller te realiseren.

Van dit soort initiatieven wordt ik erg blij. Het toont aan dat er veel bereidheid is om bij te dragen aan collectief eigendom (commons) en dat het ook praktisch opgezet en uitgevoerd kan worden.

Webinar: Uitbreiding steunpakket voor ondernemers

Na twee eerdere webinars over het eerste steunpakket waar in totaal enkele duizenden ondernemers naar hebben gekeken hebben we besloten om ook over het tweede steunpakket een (gratis) webinar te organiseren.

In dit webinar bespreken we vrijdag 29 mei binnen een uur de volgende regelingen:

• Nieuwe regeling: Tegemoetkoming Vaste Lasten MKB
• Verlenging en aanpassing regeling tegemoetkoming loonkosten (NOW)
• Voorwaarden aan verlengde overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (TOZO)
• Verlenging belastingmaatregelen
• Coronakredietverlening- en garanties aan ondernemers (BMKB, GO, COL)

Aanmelden kan hier: Verlenging en uitbreiding steunpakket.

Kennisblog Stichting MKB Financiering

5 manieren om het financieel uithoudingsvermogen te verbeteren

Vorige week introduceerden we de Financiële Coopertest voor ondernemers om te testen of ze financieel gezond waren. Hiervoor gebruikten we de solvabiliteit van de onderneming.

Bij een solvabiliteit van 35% of meer dan heeft het bedrijf een gezonde conditie en heeft het voldoende leenvermogen voor verdere groei.  Is de solvabiliteit geringer dan 35% dan is het aan te raden om te werken aan conditieverbetering. Een lening afsluiten tast de solvabiliteit verder aan, dus wees daar terughoudend mee en verhoog eerst de solvabiliteit.

Actief de solvabiliteit verbeteren

Er zijn een aantal mogelijkheden om actief de solvabiliteit (en daarmee de gezondheid) van een bedrijf te verbeteren. De volgende 5 mogelijkheden worden in het kennisblog besproken:

1. Winst inhouding
2. Balansverkorting
3. Inbreng extra kapitaal door de ondernemer / aandeelhouder(s)
4. Inbreng kapitaal door derden
5. Werknemersparticipatie

Contact

Meer weten over nieuwe financieringsvormen en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).