Slechts 37% vrouwelijke ondernemers krijgt financiering | Particulieren financieren steeds grotere duurzame energieprojecten | MKB Financiering Event 2020

Afgelopen week fijne reacties gehad op het jaarverslag van Stichting MKB Financiering en felicitaties voor het grote Europese onderzoeksproject wat we met de Universiteit Utrecht gaan starten rond nieuwe organisatie- en financieringsvormen voor historisch erfgoed.

Verder werd de oproep voor een overheidsinstrument om ook het brede mkb te stimuleren breed opgepakt in de media en reageerden de VVD en CDA met scherpe kritiek op Invest-NL. Binnenkort zit ik met Wouter Bos van Invest-NL om de tafel om onze ideeën toe te lichten. Ook met hem bespreek ik het plan voor een MKB Bank die de nieuwe mkb financiers gaat ondersteunen, gebaseerd op het model van de succesvolle British Business Bank uit het VK.

Ook kwam deze week de Financieringsmonitor uit, waar ik gisteren bij BNR duiding aan mocht geven. Slechts 48% van het mkb met een financieringsvraag lukt het om externe financiering aan te trekken (37% vrouwelijk ondernemers). Vooral gebrek aan bekendheid van nieuwe financieringsvormen speelt hierin mee. In deze nieuwsbrief duik ik dieper het rapport in en analyseer ik de cijfers achter het persbericht.

Deze artikelen heb ik deze week geselecteerd:

• 48% van het mkb met financieringsbehoefte krijgt financiering (CBS Financieringsmonitor)
• Kritiek politiek op Invest-NL vanwege gebrek aan mkb focus
• Cijfers, cijfers en cijfers. Hoeveel crowdfunding is er nu opgehaald?
• Particulieren financieren steeds grotere duurzame energie projecten
• MKB Financiering Event 2020 op 11 maart
• SMF Blog: Highlights CBS Financieringsmonitor

Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.

Ronald

PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.

48% van het mkb met financieringsbehoefte krijgt financiering

Gisteren is de Financieringsmonitor 2019 van het CBS gepubliceerd. Net als vorig jaar is via een uitgebreide vragenlijst (5.240 reacties) een analyse gemaakt van de zoektocht naar financiering van het mkb.

Hierbij wordt nadrukkelijk gekeken naar de "business-economie". Dit zijn bedrijven tussen de 2-250 medewerkers (dus geen zzp-ers) en geen bedrijven in de financiële dienstverlening, landbouw, openbaar bestuur, onderwijs en zorg. In totaal gaat het hierbij om 241.025 bedrijven.

22.700 nieuwe financieringen (48% succesvol)

Van deze groep zocht ca. 20% financiering (47.300 bedrijven). Wat ik opvallend vond, is dat er op basis van het onderzoek blijkt dat er uiteindelijk maar 22.700 financieringen afgesloten zijn binnen deze doelgroep. Dit is slechts 48% van de ondernemers die aangaven op zoek te zijn naar financiering. Hier ben ik dan ook op BNR verder op in gegaan, omdat ik dit geen positieve ontwikkeling vind.

Een deel is te verklaren vanwege het feit dat sommige plannen nog niet klaar zijn of niet passen bij de financier waar de aanvraag wordt ingediend (meestal een bank). Maar het lijkt er ook erg op dat ondernemers niet de weg weten te vinden naar andere vormen van financiering. Niet tijdens het zoektraject, maar ook niet na een eerste afwijzing.

37% succesvolle zoektocht vrouwelijke ondernemers

Opvallend is dat vrouwen nog meer problemen hebben met het vinden van financiering dan mannen. Slechts 37% van de vrouwelijke ondernemers met een financieringsvraag lukt het om daadwerkelijk succesvol financiering aan te vragen.

MKB Nederland waarschuwt dat mkb  groei met spaargeld en factoring financiert

Als reactie op de Financieringsmonitor kwam MKB Nederland met een waarschuwing dat het mkb op dit moment spaargeld gebruikt om groei te financieren en dat het nog steeds lastig blijft voor ondernemers om externe financiering aan te trekken, waarbij ook verwezen wordt naar een eerder onderzoek van het CPB. Zij zeggen hier over:

"Het Nederlandse midden- en kleinbedrijf heeft vergeleken met mkb-bedrijven elders in de eurozone een kleinere kans op bankkrediet en betaalt hogere rentes. Ook onderzoek van het Centraal Planbureau van juni vorig jaar wijst uit dat het Nederlandse mkb minder vaak een lening aanvraagt en dat die leningen ook nog eens vaker worden afgewezen. Dit is moeilijk te verklaren. Het Nederlandse mkb is financieel gezond en Nederlandse banken lenen tegen dezelfde gunstige voorwaarden bij de ECB als andere banken in de Eurozone. De behoefte aan liquiditeit blijft echter onverminderd groot, zo blijkt ook uit de enorme vlucht die factoring heeft genomen. Ondernemers verkopen niet voor niets hun factuur tegen behoorlijke kosten."

NVB vind cijfers "bemoedigend"

De NVB vindt de cijfers van het CBS "bemoedigend". Zij wijzen op de hoge slagingskans van aanvragen (84%). Zoals ik hierboven echter al heb besproken zegt dit percentage weinig. Voordat een aanvraag wordt ingediend is de helft van de ondernemers namelijk al afgehaakt.

In de reactie van de NVB wordt terecht opgemerkt dat ondernemers een de meeste gevallen hun zoektocht naar financiering  starten bij hun bank. Redenen daarvoor zijn de relatie met de huisbank en de bekendheid van dit financieringskanaal. Dat het niet ideaal is voor de meeste ondernemers blijkt wel uit het feit  dat een kwart van de ondernemers aangeeft dat de betrouwbaarheid van banken een reden is om deze vorm van financiering te overwegen.

Slechts 12% wordt doorverwezen - feedback na afwijzing niet waardevol

Volgens de onderzoekers van het CBS geeft de uitleg bij afwijzing te weinig aanknopingspunten voor ondernemers om alsnog financiering aan te vragen. Hoewel de meeste financiers bij een afwijzing vermelden waarom een aanvraag is afgewezen, helpt dat de ondernemer zelden verder: 78% geeft aan dat de uitleg van de financier geen aanknopingspunten gaf voor een nieuwe, betere aanvraag.

Uiteindelijk wordt ook slechts 12% doorverwezen, terwijl sinds juni 2018 banken verplicht zijn om op basis van de Gedragscode Kleinzakelijke Financiering (artikel 5.1.b en 5.2.h en 7.1) door te verwijzen. Dat dit nog steeds in slechts 12% van de gevallen gebeurd is zorgelijk. Ook de clausule in de Gedragscode dat dit alleen gedaan wordt “wanneer het in belang van de Klant is” is moeilijk te verdedigen wanneer dit om 88% van de aanvragen gaat die worden afgewezen.

Financiering van groei via ingehouden winsten en gebruik privé vermogen

Uit het onderzoek blijkt ook dat ondernemers voor investeringen in plaats van extern kapitaal nu gebruik maken van ingehouden winsten en zelfs het gebruik van privé vermogen, vooral bij de kleinere ondernemingen. Dit is zorgelijk, omdat in deze fase van een groeiende economie er juist buffers opgebouwd zouden moeten worden. Hier heb ik ook op BNR een toelichting op gegeven. Bij een volgende crisis zullen deze ondernemingen minder reserves hebben om op terug te vallen.

ZZP-ers niet meegenomen - 165.000 ondernemers met financieringsbehoefte

Heel bewust zijn ondernemingen van zzp-ers niet meegenomen. Deze keuze is logisch om een uniforme onderzoeksgroep te formeren, maar laat daardoor onderbelicht dat ook hier een grote financieringsbehoefte is.

Uit onderzoek eerder dit jaar van de Kvk en Hogeschool Utrecht, blijkt dat 14% van de zzp-ondernemers (totaal 1,2 miljoen) ook financiering zochten. Dit komt neer op 165.000 financieringsvragen van vooral kleinere (micro) kredieten. De gemiddelde aanvraag zal zeer waarschijnlijk lager zijn dan de "normale" mkb aanvraag, maar is nog steeds in totaal substantieel.

Het zou mooi zijn als volgend jaar ook deze groep meegenomen wordt in het onderzoek waar zij financiering zoeken en vinden. Vergeleken met de 47.300 ondernemers in de "business economy" die financiering zoeken zijn dit 3x zoveel ondernemers die op zoek zijn naar financiering. Vinden die wel de financiering die ze zoeken en zo ja, waar dan?

Kritiek politiek op Invest-NL vanwege gebrek aan mkb focus

Een week na de lancering van Invest-NL is de politiek al in rep en roer. Regeringspartijen VVD en CDA zijn woedend over de spelregels nu blijkt dat kleine ondernemers buiten de boot vallen, ondanks toezeggingen aan de Tweede Kamer.

Moeilijke afweging over activiteiten Invest-NL

Vorige week schreef ik al een uitgebreide analyse over de spagaat waar Wouter Bos in terecht is gekomen. Aan de ene kant wil hij met Invest-NL een duidelijke focus aanbrengen en inspringen waar er marktfalen plaats vind. Dit is goed gelukt met de ambitie om grote energie-transitie vraagstukken te financieren.  Volgens mij levert dit ook een mooi instrument op wat, mits goed ingezet, zeker meerwaarde heeft in het financieringslandschap.

Daarnaast zou de organisatie echter ook toegankelijk zijn voor het mkb, waar ook grote uitdagingen liggen, bijvoorbeeld rond  de energietransitie. Door de opzet van de organisatie en duidelijke focus op projecten vanaf € 5 miljoen (in de praktijk €10 miljoen, omdat altijd co-financiering nodig is) wordt deze weg afgesneden.

Geen nieuw fonds, maar versterken van bestaande initiatieven!

Als reactie op alle media aandacht wordt via Minister Wiebes wel aangekondigd dat er "verkennende gesprekken" zijn met marktpartijen om nieuwe fondsen op te richten:

„Voor groeiende mkb-bedrijven kunnen kleinere financieringsbedragen nodig zijn. Daartoe verkent Invest-NL op dit moment de mogelijkheid om eventueel samen met marktpartijen fondsen op te richten voor mkb-investeringen van minder dan €5 miljoen.”

Ik ben er geen voorstander dat er nog meer (mkb) fondsen opgericht gaan worden. Er zijn op dit moment al meer dan 200 verschillende fondsen en non-bancaire financiers actief in de mkb financieringsmarkt. De markt is meer gebaat bij activiteiten die de bestaande initiatieven versterken.

Start met "Dutch Business Bank" voor ondersteuning bestaande initiatieven

Ik ben een groot voorstander van een variant van de British Business Bank in Nederland, die bijvoorbeeld via het British Business Investments instrument een boost heeft gegeven aan het professionaliseren en groeien van bestaande nieuwe aanbieders van mkb financiering door mee te financieren en garantieregelingen op maat te leveren. In ruim 5 jaar heeft deze organisatie de toegang tot financiering voor het mkb structureel verbeterd en de sector vele malen professioneler gemaakt.

Vorige week schreef ik hierover:

"Door financiering beschikbaar te stellen om uit te lenen via de non-bancaire financiers konden deze organisaties sneller groeien. Ook lukte het deze organisaties om een veelvoud aan extra financiering op te halen door de BBB als eerste investeerder. Door dit proces werden de financiers ook automatisch een stuk professioneler. Ook verstrekte de BBB eigen vermogen aan de financiers om te groeien en werd er veel geïnvesteerd in educatie en o.a. het doorverwijzen van ondernemers die bij de banken niet meer terecht konden naar non-bancaire financiers."

Zo een programma zou heel goed door Invest-NL uitgevoerd kunnen worden die dan tickets van €20-100 miljoen beschikbaar zou stellen via een "beauty contest" of formele aanvraagprocedure (zie voorbeeld RfP hier). Hiermee kan de organisatie wel sturing houden op de voorwaarden en veel impact hebben op financiering van een groot aantal mkb bedrijven, maar hoeven niet alle deals individueel gescreend te worden.

MKB bank in 2022 live?

Een alternatief zou zijn dat dit ondergebracht zou worden binnen de Volksbank, die hiermee de politieke ambitie om de "mkb-bank" te worden kan gaan waarmaken. Door de aanwezige kennis binnen de organisatie en ambitie om meer voor het mkb te doen, zou dit hier goed kunnen passen.

Een derde variant is een volledig los initiatief, gefinancierd door een of meerdere van bovenstaande partijen. Omdat het een revolverend fonds is (British Business Bank heeft al jaren een positief rendement) en niet marktverstorend is, kan het als een los instrument goed opgezet worden.

Ik merk dat er veel interesse is in zo een initiatief vanuit politiek, ondernemersnetwerken en de financiële sector. De komende periode ga ik mijn gesprekken hierover dan ook verder intensiveren. Mogelijk kan het ook meegenomen worden in de nieuwe regeringsplannen vanaf 2021. Wie weet kan het initiatief dan in 2022 al van start gaan!

Cijfers, cijfers en cijfers. Hoeveel crowdfunding is er nu opgehaald?

Een interessante analyse van Koen van Vliet die een meta-analyse heeft gemaakt van de crowdfunding rapporten van Fundwijzer, Crowdfundmarkt en Crowdfundingcijfers. Er blijken toch nog grote verschillen te zijn hoe groot de crowdfunding markt in 2019 nu werkelijk was, vanwege de verschillende meet methodes. Geen van de platformen geeft een volledig beeld blijkt uit de analyse.

Van 275 tot 424 miljoen

Crowdfundingcijfers komt voor 2019 op een totaal opgehaalde bedrag van 424 miljoen euro, Fundwijzer op 275 miljoen euro en Crowdfundingmarkt op 321 miljoen euro. Een deel van dit verschil is toe te schrijven aan de soorten crowdfunding die de platformen analyseren, een andere deel door de data die ze gebruiken volgens de onderzoeker.

Verschillen in (converteerbare) leningen

Zelfs wanneer wordt ingezoomd op een specifieke categorie aan financieringen, namelijk (converteerbare) leningen, dan nog blijkt dat er grote verschillen zijn. De verschillende onderzoeken geven aan dat de opgehaalde financiering ligt tussen de €236 miljoen (Fundwijzer), €318 miljoen (crowdfundmarkt) en €388 miljoen (crowdfundingcijfers).

Een deel kan mogelijk verklaard worden volgens mij doordat verschillende platformen ook "besloten" crowdfunding campagnes uitvoeren (die niet door alle onderzoekers verzameld worden). Ook kan het zijn dat in sommige berekeningen de institutionele investeringen (via een fonds) meegerekend worden.

Verschil in datasets - totaal 120 platformen

De meest voor de hand liggende reden voor de verschillende tussen de websites, is verder dat ze gebruik maken van verschillende datasets.  Wanneer de drie sets naast elkaar gezet worden dan valt het volgende op:

• In totaal zijn door de drie websites van 120 unieke crowdfundingplatformen cijfers geanalyseerd;
• Crowdfundingcijfers gebruikte de data van 87 platformen , Fundwijzer van 65 en Crowdfundmarkt van 54 platformen;
• Maar 28 platformen werden door alle drie de websites geanalyseerd;
• Crowdfundingcijfers analyseerde 36 platformen die de andere twee niet analyseerde. Fundwijzer deed dat met 13 platformen. En ook Crowdfundmarkt analyseerde 13 platformen die de andere twee niet gebruikte.
• De overige 30 platformen werden door slechts twee van de drie websites gebruikt.

Het volledige overzicht van de verschillende datasets is als PDF te downloaden van de website. De uitgebreide analyse is hier ook terug te vinden.

Particulieren financieren steeds grotere duurzame energie projecten

Er komen steeds meer gespecialiseerde financiers op de markt die zich richten op (grote) duurzame energie projecten. Zonnepanelendelen.nl bijvoorbeeld is al geruime tijd actief en heeft zich volledige gespecialiseerd in middelgrote zonne-energie projecten.

Zij publiceerden deze week ook een whitepaper met investeringsmodellen om dit soort projecten via combinaties van financieringsinstrumenten te financieren. Uit hun eigen cijfers blijkt, dat ze voor €25 miljoen aan zonne-energieprojecten hebben gefinancierd via particuliere investeerders, met een focus op middel-grote projecten van €0,25-€1 miljoen, waarmee voor meer dan €100 miljoen totaal aan zonne-projecten gerealiseerd zijn. Via de vergunning als beleggingsonderneming kunnen zij indien nodig ook grotere projecten financieren.

Financieringen van € 10 miljoen en groter voortaan mogelijk via Oneplanetcrowd

Door de vergunning als beleggingsonderneming van moederbedrijf Startgreen kan ook crowdfunding platform Oneplanetcrowd grote duurzame energieprojecten financieren die meer dan €2,5 miljoen op willen halen (dit is de huidige crowdfunding grens in Nederland voor platformen met een ontheffing). Denk hierbij aan windmolen projecten waarbij burgers de mogelijkheid krijgen om te participeren.

Financieringen van boven 5 miljoen euro zijn voor Oneplanetcrowd mogelijk met behulp van een AFM goedgekeurde prospectus (hieronder kan het zonder prospectus). Dit is relevant voor de grotere mkb groeibedrijven en regionale energie-opwekkingsprojecten.

Streven naar 50% lokaal eigendom voor duurzame energie projecten

Regionale duurzame energieprojecten, zoals de bouw van windturbines, zonneparken en biomassa-installaties, brengen investeringsmogelijkheden met zich mee waar institutionele investeerders van profiteren. Tegelijkertijd hebben ze een directe impact op de leefomgeving van mensen. Het klimaatakkoord stelt voor om te streven naar 50% lokaal eigendom (burgers en bedrijven) van nieuwe zon- en windprojecten op land.

Nieuwe vergunning biedt meer financieringsvormen en verhandelbaarheid

De vergunning geeft Startgreen/OnePlanetCrowd tevens de mogelijkheid om, naast leningen, financieringen flexibel te structureren: ook als obligatie en directe aandelen in een onderneming. Daarnaast worden de bemiddelde effecten verhandelbaar.

Een goede stap voor het aantrekken van extra financiering voor duurzame energie om de energietransitie te versterken, maar vooral ook om draagvlak binnen de lokale community te krijgen om ook financieel mee te profiteren van deze installaties.

MKB Financiering Event 2020 op 11 maart

Veel ondernemers weten de weg naar alternatieve financiering nog lastig te vinden, blijkt ook uit de Financieringsmonitor.  Het financieringslandschap voor ondernemers is namelijk continu in beweging. Financiering komt niet langer enkel bij traditionele (bancaire) partijen vandaan, maar is steeds vaker een combinatie van verschillende producten. Dit zorgt voor tal van mogelijkheden voor de ondernemer.

Spotcap, Qredits en Voldaan organiseren daarom gezamenlijk op woensdag 11 maart, ondersteund door Stichting MKB Financiering en ONL voor Ondernemers, het MKB Financiering Event 2020.

Bekijk hier het programma en bestel alvast tickets.

Stichting MKB Financiering - kennis blog

Blog 36: Highlights CBS Financieringsmonitor

Dinsdag 28 januari 2020 heeft het CBS de Financieringsmonitor gepresenteerd. Het doel van de monitor is het geven van een overzichtelijk beeld van de Nederlandse markt voor externe financiering voor bedrijven in het mkb.

Het is voor de tweede keer dat het CBS dit onderzoek heeft uitgevoerd en de monitor presenteert. De monitor bevat heel interessante informatie, zowel van actuele cijfers als ook van een aantal trends. Het tijdvak waarop de monitor betrekking heeft is de periode juli 2018 – juli 2019. In dit blog vermelden wij enkele highlights.

Lees hier verder.

Contact

Meer weten over nieuwe financieringsvormen en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).