Investeer in een CEO zonder bedrijf (en zonder 7 vinkjes)

Nu de laatste details geregeld zijn voor het uitverkochte congres "Mind the Gap" aanstaande maandag, nog een korte terugblik op de belangrijkste ontwikkelingen van afgelopen week.

Deze week begin ik met een deep-dive in Search Funds. Een nieuw concept dat ervaren managers de mogelijkheid geeft om met extern kapitaal op zoek te gaan naar een geschikt bedrijf om te ondersteunen in een volgende groeifase. Hoe werkt dit concept en gaat het werken in Nederland? En zou dit een oplossing kunnen zijn voor ambitieuze personen zonder "7 vinkjes" om een groeibedrijf over te nemen?

Ook werd deze week een onderzoeksrapport naar zelfregulering in de non-bancaire sector gepubliceerd. Op basis van een internationaal onderzoek kwam de Gedragscode MKB Financiers hier zeer goed uit. Vanzelfsprekend waren er ook aanbevelingen. Deze bespreek ik deze week.

Verder nieuws over de ambities van Invest-NL, een overzicht van templates voor Steward Owned bedrijven en een terugblik op een congres met leenplatformen en institutionele financiers van Roodhals Capital.

Inhoud:

• Search Funds: Ondernemerschap door overname
• Naar standaarden voor non-bancaire mkb-financiering
• Invest-NL wil belangrijkere rol als Nationale Financierings- en Ontwikkelingsinstelling
• Steward-owned modeldocumentatie
• Event Roodhals: Uitdagingen voor Marketplace Lending platformen

Veel leesplezier,

Ronald

Search funds: Ondernemerschap door overname

Afgelopen week werd ik geïnterviewd over een nieuw (Amerikaans) concept: Search Funds. De basis hiervan is dat een groep ondernemers kapitaal bij elkaar brengt om een ervaren manager/CEO de tijd te geven om op zoek te gaan naar een goede overnamekandidaat en hem/haar te begeleiden bij de aankoop van de onderneming.

Dit kan een mooie oplossing zijn voor (familie)bedrijven die zelf intern of in de familie geen geschikte opvolger hebben, maar ook te klein zijn of niet in een interessante sector zitten voor Venture Capital of Private Equity. In plaats van het bedrijf verkopen aan een concurrent, of zelfs het sluiten van de onderneming, kan de continuïteit worden gewaarborgd.

Voor de (toekomstige) CEO is het de mogelijkheid om een goedlopend bedrijf over te nemen en naar een volgend niveau te brengen. Het kan ook kansen bieden voor ondernemers zonder "7 vinkjes" om op deze manier zich in te kopen en een groeibedrijf verder te ontwikkelen.

𝐈𝐧𝐯𝐞𝐬𝐭𝐞𝐞𝐫 𝐢𝐧 𝐞𝐞𝐧 𝐂𝐄𝐎 𝐳𝐨𝐧𝐝𝐞𝐫 𝐛𝐞𝐝𝐫𝐢𝐣𝐟

Op Businesswise werd het concept van Search Funds uitgebreid besproken, waarbij meerdere experts werden geïnterviewd. In de basis werd daar ook aangegeven dat investeerders geld samenbrengen voor de overname van een bedrijf wat nog gevonden moet worden. Zij vertrouwen dus de (toekomstige) CEO hun "zoekgeld" toe. In de VS worden er honderden miljoenen geïnvesteerd, terwijl het in Nederland nog nauwelijks bekend is.

Deze persoon krijgt dan de tijd (dit kan soms wel 2 jaar duren) om een geschikt bedrijf te vinden. Gedurende deze periode krijgt deze persoon een beperkt basissalaris en worden de overige kosten vergoed. De investeerders dragen dit risico.

Verschillen voor investeerders

• Verschil met VC/Investeringsfonds: Een Search Fund wil 1 bedrijf overnemen en laten groeien. Wanneer het fonds in meerdere bedrijven investeert is het een investeringsfonds.
• Verschil met Business Angels: Business Angels willen zelf controle houden en investeren direct in het bedrijf, vaak naast de huidige of nieuwe CEO en/of Management Team, en niet in de voorfase.
• Verschil met Venture Builders: Venture builders zijn vooral investeringsfondsen die een startup vanaf de basis opbouwen en gedurende dat proces op zoek gaan naar CEO/manager.

MBA studenten worden "Searcher"

In Amerika heeft ondernemer Wibe Wagemans ervaring met dit concept. Hij ziet ook goede kansen hiervoor in Nederland. In Amerika zijn het voor MBA studenten die na afronding van hun studie op deze manier aan de slag gaan. Op die manier hopen ze een kickstart te maken en niet een hele nieuwe startup op te zetten (met alle risico's die hierbij komen).

In 2023 ging maar liefst 12 procent van alle Stanford MBA studenten aan het werk in Search Funds, schrijft Wibe Wagemans.

Searchers in Nederland

In Nederland is het concept nog niet erg bekend en er zijn nog een beperkt aantal Search Funds. De sterke focus op MBA-studenten uit Amerika zie ik in Nederland alleen niet een succes worden. Wel zie ik in Nederland voldoende kansen voor ervaren mid-level/senior managers die toe zijn aan een nieuwe uitdaging en op deze manier kunnen gaan ondernemen, zonder een heel nieuwe startup te beginnen.

In Nederland hebben we ook zeer veel mkb bedrijven die problemen hebben met het vinden van een opvolger. Zeker voor goedlopende bedrijven met een EBITDA van €1-3 miljoen (en 15% marge) zou de verkoop aan een "searcher" een mooie exit kunnen zijn voor de oorspronkelijke oprichter/eigenaar, waarbij ook voor langere tijd zekerheid geboden kan worden voor personeel en klanten.

Inclusieve Search Funds

Persoonlijk hoop ik ook dat "Search Funds" ook meer kansen bieden voor ondernemers die zelf geen kapitaal hebben op kunnen bouwen of de ruimte en netwerk hebben om op zoek te gaan naar overnamefinanciering.

Zulke "Inclusieve Search Funds" kunnen ambitieuze ondernemers de tijd en ruimte geven om hier wel tijd aan te besteden en aan te tonen aan de investeerders dat zij zo een bedrijf naar een volgend niveau kunnen brengen (en hiermee een mooi rendement leveren voor de investeerders).

Naar standaarden voor non-bancaire mkb-financiering

Recent is het onderzoeksrapport "Naar Standaarden voor non-bancaire mkb-financiering" gepubliceerd van de Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Utrecht. Hierin werden 5 internationale gedragscodes en wetgeving voor de non-bancaire sector vergeleken. De Nederlandse Gedragscode MKB Financiers kwam hier heel goed uit.

Gedragscode MKB Financiers als best-practise

In het onderzoek is gekeken naar huidige wetgeving (ECSPR voor crowdfunding, FCA voor P2P-lending) en zelfregulering (ECGCMP voor microkrediet, AFIA voor Australische leenplatformen en Gedragscode MKB Financiers).

De Gedragscode MKB Financiers van SMF kwam hier als beste uit naar voren. Op belangrijke punten als productpassendheid (passend financieren), transparantie en de borging van de klachtenprocedure werd de hoogste score gegeven. De (transparantie in) kostenopbouw scoorde ook hoog (alleen de code voor Microkrediet scoorde hoger). Dat is een belangrijk aandachtspunt, zeker voor kleine kredieten. Daarom is hier ook extra aandacht aan besteed in de opzet van de Gedragscode Kort Zakelijk Krediet.

Verbeterpunten huidige code

De onderzoekers hadden nog wel een aantal verbeter- of aandachtspunten. Zo zijn de onderzoekers niet overtuigd dat er 1 gedragscode kan komen voor alle vormen van non-bancaire financiering. Zij adviseren om algemene standaarden "principal-based" vast te leggen, maar per financieringsproduct duidelijk concrete "rule-base"normen vast te leggen.

Dit klinkt inderdaad als een zeer reëel aanpak. Op dit moment is hier vanuit de financiers, maar ook de ondernemers en andere stakeholders nog niet om gevraagd, maar op dit moment loopt de huidige gedragscode wel aan tegen de grenzen wat er vastgelegd kan worden voor alle non-bancaire financiers. Voor een specifieke sector zou dan ook een verdieping plaats kunnen vinden. Dit is nu ook al concreet gebeurd voor Kort Zakelijk Krediet aanbieders, waar extra scherpe afspraken over provisie- en kostentransparantie zijn vastgelegd en verplichtingen voor de aansluiting bij het BKR.

Daarnaast wordt benoemd dat er geen normen opgenomen zijn om kredietwaardigheid van ondernemers vast te stellen en overcreditering te voorkomen. De BKR toetsing zou hier een eerste stap in kunnen zijn. Andere concrete suggesties zijn echter niet in het rapport opgenomen, dus daar gaan we zeker graag het gesprek over aan.

De belangrijkste kritiekpunten zijn dat er in de gedragscode onvoldoende aandacht is voor de kwaliteit van de interne processen en afspraken over onafhankelijk risicomanagement en incidentenbeheer.

Dit is niet vreemd, omdat de code zich vooral richt op de dienstverlening aan de ondernemer en niet een vervanger is van de toezichthouder of (Europese) regels dupliceert. Risicomanagement en incidentenbeheer is vanaf 1/1/2025 bijvoorbeeld verplicht binnen de DORA wetgeving. Goede borging van interne processen zou mogelijk nog wel opgepakt kunnen worden via een verdiepende audit. De vraag is echter wel of de extra kosten en tijd een meerwaarde is uiteindelijk voor ondernemers. Goed om dit verder uit te diepen.

Vervolgstappen

Dit jaar zal er een evaluatie plaatsvinden van de Gedragscode MKB Financiers. In dit traject zullen de onderzoekers zeker uitgenodigd worden om input te leveren op welke punten de code nog verder verbreed of aangescherpt kan worden. Samen met financiers, ondernemers en stakeholders wordt besproken op welke manier de gedragscode(s) nog verder verbeterd of uitgebreid kunnen worden.

De onderzoekers roepen op tot een verdere concrete invulling van de code, zeker om per sector meer normen vast te stellen. Zij zien ook in dat dit mogelijk extra kosten met zich mee brengen voor non-bancaire financiers, maar zien het wel noodzakelijk om op langere termijn wettelijke regulering en toezicht te voorkomen.

Het doel van de gedragscode blijft het beschermen van de (kleine) ondernemer en zorgen voor meer vertrouwen in de non-bancaire financieringsmarkt. De uitkomsten van dit onderzoek zullen dit hopelijk al versterken en ook inzichten bieden voor verdere versterking in de toekomst.

Invest-NL wil belangrijkere rol als Nationale Financierings- en Ontwikkelingsinstelling

Invest-NL begint steeds sterker een eigen profiel op te bouwen. Met de aankondiging in het Hoofdlijnenakkoord dat er €1 miljard extra beschikbaar komt voor Invest-NL om zich door te ontwikkelen tot dé nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling, wordt het ook steeds belangrijker voor de organisatie om aan te geven wat ze wel, maar ook vooral niet kunnen doen.

Het jaarverslag 2023 geeft niet alleen een goed beeld wat Invest-NL allemaal gedaan heeft, maar ook wat de ambities op langere termijn zijn.

Focus op verduurzaming en versterken innovatie

Het doel van Invest-NL is het duurzamer en innovatiever maken van de Nederlandse economie oor het mobiliseren van kapitaal. Niet alleen het eigen kapitaal (€2 miljard bij oprichting en nu €1 miljard extra), maar ook het aanjagen van extra investeringen via andere private en publieke financiers uit Nederland en Europa met als doel om meer impact te realiseren en investeerders een mooi rendement te leveren.

Invest-NL richt zich op 5 thema’s om de transities naar een duurzamer en innovatiever Nederland te versnellen: Energy, Biobased & Circulaire economie, Agrifood, Life Sciences & Health en deep tech.

In het voorjaar van 2023 is die strategie verder aangescherpt onder andere door het mobiliseren van additioneel kapitaal. Zo was 2023 het eerste jaar dat het Deep Tech Fund volledig operationeel was, heeft het Kabinet aangegeven €100 miljoen uit te willen trekken voor de Beschermingsvoorziening Economische Veiligheid en is een dochteronderneming opgericht met als doel om komende jaren met het Nationaal Groeifonds en andere financiers blended finance producten te gaan verstrekken. Ook is er een aanvullend mandaat verstrekt vanuit het Ministerie van OCW voor de ontwikkeling van het programma verduurzaming onderwijshuisvesting voor het verduurzamen van 4.600 scholen in de komende 10 jaar.

Nationaal Convenant MKB-Financiering

Invest-NL is ook een van de ondertekenaars van het Nationaal Convenant MKB-Financiering en ziet dus ook (op termijn) een rol weggelegd voor het financierbaar maken van het kleinbedrijf. Vooral voor het mobiliseren van kapitaal via institutionele of Europese partijen zou de organisatie vanzelfsprekend een belangrijke rol kunnen spelen door banken en non-bancaire financiers hierin te ondersteunen, zeker doordat Invest-NL ook implementing partner van InvestEU is geworden en hierdoor toegang krijgt tot Europese financieringsinstrumenten.

Concrete resultaten in 2023

In 2023 heeft Invest-NL voor € 288 miljoen aan nieuwe investeringen gerealiseerd, blijkt uit het jaarverslag. Per einde 2023 heeft Invest-NL daarmee in totaal sinds de start ruim € 910 miljoen bruto gecommitteerd aan 82 investeringen en aanvullend hiermee €2,7 miljard aan private investeringen gemobiliseerd. Hiermee is Invest-NL de grootste risico-investeerder in Nederland op basis van aantallen deals.

Het geconsolideerde nettoresultaat van InvestNL over het boekjaar 2023 is na belastingen € -49,5 miljoen negatief. De verwachting is dat Invest-NL een aantal jaren een negatief resultaat zal genereren voordat de investeringsportefeuille substantiële positieve baten kan realiseren.

Oproep aan politiek voor breder mandaat

In het nieuwsbericht bij het jaarverslag, is een duidelijke oproep opgenomen richting de politiek voor een breder mandaat voor Invest-NL:

"In lijn met onze ambitie om maximaal bij te dragen aan de realisatie van maatschappelijke transities staat Invest-NL open voor een bredere inzet van haar mandaat en additionele rollen die passen bij een nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling. Ook breder in het maatschappelijk en politiek debat wordt de noodzaak van een krachtenbundeling van het publieke financieringsaanbod voor transitievraagstukken en innovatie benadrukt. Uiteindelijk zal dit een politieke keuze vragen van het nieuwe kabinet."

Het is de komende tijd aan de politiek om dit verder in te vullen.

Download 'Invest-NL Jaarverslag 2023'

Steward-owned modeldocumentatie

Steward-ownership is een innovatief alternatief voor conventionele vormen van eigenaarschap waarbij een bedrijf de kernwaarden (Purpose) vastlegt in een onafhankelijke entiteit.

De afgelopen jaren begint het concept, zeker bij sociale ondernemingen, aan populariteit te winnen. Een van de aanjagers hiervan is de organisatie WeAreStewards. Om de transitie te versnellen hebben zij in samenwerking met juristen en experts standaard templates en modellen opgesteld voor organisaties die de stap willen maken om steward-owned te worden.

Zelfbestuur en winst dient de missie te ondersteunen

Steward-owned bedrijven maken niet allemaal gebruik van dezelfde rechtsvorm, maar hebben binnen hun juridische structuur gekozen om de twee universele steward-ownership principes te borgen:

• Zelfbestuur: Stemrecht ligt bij mensen die betrokken zijn bij het bedrijf. Dit zeggenschap kan niet verkocht worden.
• Winst dienst de missie: Winst wordt geherinvesteerd in het bedrijf en/of gedoneerd in lijn met de missie van het bedrijf. Investeerders en oprichters worden eerlijk gecompenseerd.

In Nederland wordt dit ingevuld via 3 verschillende modellen:

• Golden share: Bij het golden share model geeft de onderneming aandelen met stemrecht aan stewards. Deze aandelen kunnen nooit verhandeld worden. Investeerders kunnen economische aandelen verkrijgen en deze eventueel verhandelen. Een stichting houdt een golden aandeel met veto-rechten om te borgen dat de structuur in stand wordt gehouden. Een voorbeeld van een bedrijf dat dit model toepast is Beterboeken.
• Geneutraliseerd kapitaal: Bij het geneutraliseerd kapitaal model is het economisch eigendom over het bedrijf in handen van een stichting. De waarde van het bedrijf is daarmee volledig ‘geneutraliseerd’. Het stemrecht ligt bij stewards en kan nooit verhandeld worden. Een voorbeeld van een bedrijf dat dit model toepast is surfschool The Shore.
• Shareholder foundation - Bij het shareholder foundation model is het gehele bedrijf – of het merendeel van het stemrecht – in handen van een stichting met een degelijke governance structuur, waardoor de stichting als verantwoord eigenaar kan optreden. Een voorbeeld van een bedrijf dat dit model toepast is Triodos Bank.

Modeldocumentatie

Om het eenvoudiger te maken voor startups is er standaard documentatie uitgewerkt voor organisaties die het bedrijf steward-owned willen maken.

De modeldocumentatie voor het gouden aandeel model is met name geschikt voor startups die hun steward-owned structuur willen uitwerken. De modeldocumentatie bestaat uit modelstatuten en een model aandeelhoudersovereenkomst. De modeldocumentatie is hier te downloaden.

Daarnaast is een standaard commitment letter beschikbaar. Hiermee leggen aandeelhouders de keuze voor steward-ownership juridisch vast, maar de implementatie kan op een later moment plaatsvinden.

Event Roodhals: Uitdagingen voor Marketplace Lending platformen

Afgelopen week gaf ik op uitnodiging van Roodhals Capital een key-note over de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de mkb financieringsmarkt. Zeer interessant en nuttig om in gesprek te gaan met ca. 100 deelnemers van 30 lending-platformen.

Tijdens de aansluitende discussie werd regelmatig benoemd dat er problemen zijn voor non-bancaire financiers om tegen goede voorwaarden kapitaal aan te trekken. Hierdoor is de cost-of-capital voor non-bancaire financiers relatief hoog. De institutionele financiers die aanwezig waren gaven echter ook aan dat zij zeker interesse hebben om hier een bijdrage aan te leveren, maar dat zij hier ook grote uitdagingen in zien.

De algemene conclusie was dan ook dat er een grote behoefte is aan actieve ondersteuning en oplossingen om institutionele financiers over de koudwatervrees heen te helpen via garantieregelingen, publieke co-financiering en capacity building bij platformen om te komen tot een investeerbare propositie.

Ook bleek dat er in de sector veel wordt verwacht van actieve samenwerking en overnames in de komende jaren. Niet alleen in Nederland, maar zeker ook in Europa. De Europese kapitaalmarktunie zal hier op termijn zeker ook een boost aan gaan geven wanneer dit ook verder uitgewerkt gaat worden.

Contact

Meer weten over community finance, community ownership en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?

Ik geef regelmatig lezingen, workshops en inspiratiessessies voor management teams of op congressen.

Interesse?
Neem contact op via een reactie op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).