Recordinvesteringen in startups | Fonds voor energie coöperaties | Burgers investeren in boerengrond | Communityship

Voor startups was 2021 een goed jaar. Er werd 3x zoveel in startups geïnvesteerd in vergelijking met vorig jaar. In deze nieuwbrief een analyse van deze cijfers, omdat het helaas niet allemaal positief is.

Daarnaast een bespreking van een nieuwe fonds om lokale energie coöperaties hoog-risico leningen te verstrekken in de opstartfase. Een welkome aanvulling in die fase, maar wel tegen erg hoge kosten.

Verder een bespreking van de trend dat steeds meer burgers investeren in boerengrond om hiermee duurzame landbouw te realiseren. Idealistisch? Het gaat een stuk verder dan alleen biodiversiteit. Het gaat ook over gemeenschapszin en spaargeld op een goede manier aan het werk te zetten. Het is een snelgroeiende trends en er worden jaarlijks miljoenen opgehaald.

Ik sluit deze week af met mijn nieuwe favoriete woord: Communityship

Artikelen deze week:

• Recordinvesteringen in Nederlandse startups in 2021
• Nieuw fonds voor financiering opstartfase energie coöperaties
• Uitstel belasting betaling verlengd tot en met maart 2022
• Steeds meer burgers investeren in boerengrond
• ESMA beperkt marketing mogelijkheden voor crowdfunding projecten in het buitenland
• Enough Leadership. Time for Communityship

Veel leesplezier weer deze week. Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.

Ronald

PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.

Recordinvesteringen in Nederlandse startups in 2021

Voor het derde jaar achtereen gaat er een record aan durfkapitaal naar Nederlandse startups. Sinds 2018 zijn deze investeringen exponentieel gegroeid. In 2021 is er in totaal 5,3 miljard euro geïnvesteerd, ruim 3x zoveel dan de 1,7 miljard euro in 2020. De verwachting is dat deze groei zich dit jaar verder voortzet.

Dat blijkt uit het Quarterly Startup Report van Dealroom.co, Dutch Startup Association (DSA), Golden Egg Check, KMPG, de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s), Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP), en Techleapnl

Scheefgroei - vooral grote deals

Opvallend is de duidelijke scheefgroei in de herkomst van het kapitaal en een gebrek aan aandacht voor kleinere deals. De investeringen in Nederlandse startups en scaleups zijn verdrievoudigd van €1,7 miljard in 2020 naar €5,3 miljard in 2021.

Ook het aantal deals is toegenomen, van bijna 300 in 2020 tot ruim 400 in 2021. De toename in de omvang van investeringen is echter vooral te verklaren door meer grote rondes.

In 2020 waren er bijvoorbeeld twee rondes van meer dan 100 miljoen euro, in 2021 maar liefst negen, waarvan Mollie, Messagebird ($800 miljoen) en Picnic (€600 miljoen) de grootste waren.

Meer kapitaal vanuit het buitenland

Het afgelopen jaar kenmerkte zich door een sterke toename van de interesse van buitenlandse investeerders, voornamelijk Amerikaanse, in Nederlandse startups. Tegelijkertijd daalde de bijdrage van Nederlandse investeerders in de totale investeringen van Nederlandse startups. Op deze manier wordt er vooral in het buitenland geprofiteerd van de gunstige rendementen.

Groei over de hele linie, maar blijft achter in vroege fase

In alle groeifases zijn er meer investeringen geweest in 2021. De grootste stijgingen zitten echter in de grote, latere fase investeringsrondes. Zo waren er ruim twee keer zoveel rondes van €15 miljoen of meer dan in 2020. De toename in het aantal kleine rondes tot 1 miljoen euro blijft hierbij duidelijk achter.

Fiscale regelingen voor vroege fase financieringen zoals medewerkersparticipatie

In het onderzoeksrapport wordt aangegeven dat het belangrijk blijft dat ondernemingen ook in de vroege fase toegang tot kapitaal blijven houden. Fiscale regelingen, zoals fiscale regelingen zoals die voor medewerkersparticipatie zijn volgens de schrijvers van het rapport een belangrijk onderdeel van het vliegwiel van een groeiend startup ecosysteem. Door medewerkers op meer gunstige wijze met aandelen te belonen, komt meer rendement in Nederland terecht wat weer zal leiden tot meer investeringen en meer nieuwe startups.

Bron: Quarterly Startup Report

Nieuw fonds voor financiering opstartfase energie coöperaties

In veel regio's zijn bewoners onderling energie coöperaties aan het oprichten om gezamenlijk te investeren (en te profiteren) van de energietransitie. Het financieren van de hoog-risico opstartfase is voor dergelijke projecten vaak lastig.

Ontwikkelfonds voor Energie coöperaties

Met het nieuwe Ontwikkelfonds voor Energie coöperaties wordt het echter mogelijk om een deel van de aanloopkosten voor coöperatieve lokale duurzame energieprojecten te financieren. Op dit moment kunnen alleen wind- en (grotere) zonprojecten voorgefinancierd worden. Het gaat specifiek om de kosten die gemaakt worden in de (risicovolle) voorfase van het project, wanneer ook nog niet zeker is of het project ook daadwerkelijk doorgaat.

Revolverend fonds - lening allen terugbetalen bij success

Het fonds verstrekt geen subsidie, maar leningen. Deze moeten alleen terugbetaald worden wanneer een project daadwerkelijk van start gaat. Vanwege het hoge risico van de leningen, moet hier ook een hoge risico opslag voor betaald worden. Deze opslag daalt naar mate het risico van het project afneemt, maar blijft erg hoog.

De maximale bedragen en risico opslagen zijn voor windprojecten:

• Fase 1: haalbaarheidsonderzoek/PvA - Max leenbedrag €10k -200% opslag
• Fase 2: Ontwikkelfase 1 (vergunning) - max leenbedrag €75k - 50% opslag
• Fase 3: Ontwikkelfase 2 (SDE/SCE) - max leenbedrag €150k - 50% opslag
• Fase 4: Voorbereiding bouw - max leenbedrag €300k - 25% opslag

De maximale bedragen en risico opslagen zijn voor zonprojecten:

• Fase 1: haalbaarheidsonderzoek/PvA - Max leenbedrag €3k -100% opslag
• Fase 2: Ontwikkelfase 1 (vergunning) - max leenbedrag €25k - 25% opslag
• Fase 3: Ontwikkelfase 2 (SDE/SCE) - max leenbedrag €25k - 25% opslag
• Fase 4: Voorbereiding bouw - max leenbedrag €20k - 25% opslag

Bij een windproject kan dus maximaal €535k geleend worden. Wanneer deze fases echter succesvol doorlopen worden, dan zal dit bedrag uiteindelijk, inclusief de risico-opslag terugbetaald moeten worden aan het fonds. Dit is dan opgelopen naar €742,5k:

• Fase 1: 10k + 20k opslag = 30k
• Fase 2: 75k + 37,5k opslag = 112,5k
• Fase 3: 150k + 75K opslag = 225k
• Fase 4: 300k + 75k opslag = 375k

Het si dus heel dure financiering. Aan de andere kant is het wel een manier om de risicovolle fase bij de opstart te kunnen financieren.

Beschikbaar voor 4 provincies

Op dit moment kunnen alleen Coöperaties uit Zuid-Holland, Drenthe, Utrecht en Limburg een aanvraag voor financiering doen.

Meer informatie: Ontwikkelfonds voor energiecoöperaties

Uitstel belasting betaling verlengd tot en met maart 2022

Om ondernemers en bedrijven tegemoet te komen heeft het kabinet besloten om het uitstel van betaling van belastingen te verlengen tot en met 31 maart 2022. Het uitstel liep anders af op 31 januari 2022 en sluit nu weer aan bij de duur van de andere maatregelen uit het steunpakket.

€18,7 miljard openstaande schuld bij Belastingdienst

Op dit moment hebben ruim 264.000 ondernemers een totale openstaande belastingschuld van €18,7 miljard bij de Belastingdienst.

Daarnaast zijn er ook nog veel bedrijven die (een deel van) de voorgeschoten bedragen van de NOW-regeling, of andere corona-steunmaatregelen moeten terugbetalen. Afgelopen week werd bijvoorbeeld bekend dat 5.840 bedrijven de volledige NOW-steun moeten terugbetalen. Het gaat hierbij om €160 miljoen.

Maatwerk of kwijtschelding?

Lang niet alle bedrijven zullen dit kunnen terugbetalen. Zonder aanpassingen, zoals een (gedeeltelijke) kwijtschelding of herstructurering zullen die bedrijven failliet gaan. Dan ontvangt de overheid ook de schuld niet terug. Voor concullega's die wel netjes hun belasting hebben betaald is dit natuurlijk niet uit te leggen.

Steeds meer burgers investeren in boerengrond

Een opvallende trend is dat steeds meer particulieren besluiten om te investeren in landbouwgrond. Initiatieven als Land van Ons, Herenboeren en Aardpeer trekken duizenden beleggers.  In een uitgebreid artikel op Nieuwe Oogst, een kennisplatform voor de agrarische sector van LTO Noord, ZLTO en LLTB, wordt ingegaan op deze nieuwe trend.

Burgers investeren in de transitie naar duurzame landbouw

Landbouwgrond in Nederland is peperduur en schaars. Voor veel agrarisch ondernemers is dat een groot obstakel bij het extensiveren van hun bedrijf. Vanuit de wens om die transitie te bespoedigen, de biodiversiteit te herstellen en burgers meer bij de voedselproductie te betrekken, ontstonden in de afgelopen jaren verschillende ideële beleggingsinitiatieven. Deze snelgroeiende beweging verbindt burgers via hun spaargeld met de grond waarop hun voedsel wordt verbouwd.

Land van Ons - Doel om 15% landbouwarsenaal in bezit te krijgen

Burgercoöperatie Land van Ons heeft het ambitieuze doel om 15 procent van het Nederlandse landbouwareaal te verwerven en hiermee de biodiversiteit te waarborgen.  De coöperatie telt op dit moment elf percelen waarop het landschap, dat vroeger beeldbepalend was, wordt hersteld.

Land van Ons is twee jaar bezig. Vooral het aantal deelnemers groeit hard. In het eerste jaar werd ruim 50 hectare aangekocht en in het tweede jaar verdubbelde de aankoop. De verwachting van de organisatie is dat dit jaar voor zo’n tien miljoen euro aan nieuwe grond aangekocht gaat worden.

Enige tijd geleden heef Land van Ons zich ook opgeworpen als koper van een stuk grond in Zeewolde, waar Facebook/Meta een groot datacentrum wil gaan bouwen.

Herenboeren - 11 lokale coöperaties

Herenboeren Nederland is vijf jaar geleden begonnen met een eerste boerderij in Boxtel. Nu zijn er elf lokale coöperaties actief, verspreid over heel Nederland. Deze worden geheel gefinancierd door burgers die gezamenlijk eigenaar zijn van de grond waarop een ingehuurde boer voedsel produceert.

Aardpeer - Grond via obligaties aankopen

In januari startte het initiatief Aardpeer een tweede obligatieuitgifte, Samen voor Grond. Hierbij kunnen particulieren bedragen vanaf 500 euro investeren. In de huidige campagne gaat het om leningen van 15 jaar voor 1,3% rente.

Aardpeer koopt niet-biologische grond en verpacht die voor een reële prijs aan biologische boeren. In een eerste ronde werd op deze manier al €7,2 miljoen opgehaald voor grondaankoop via ruim 700 investeerders.

Grond van bestaan - Voedselpark Amsterdam

Een ander alternatief is Stichting Grond van Bestaan. Zij experimenteren met het model van een Community Land Trust om grond terug te geven en beschikbaar te stellen aan een brede gemeenschap.

In Amsterdam is nu een campagne gestart "Voedselpark Amsterdam" om een stuk grond van 42 ha (Lutkemeerpolder) op te kopen en er een Community Land Trust van te maken voor stadslandbouwers en groene ondernemers en vooral om te voorkomen dat er een distributiecentrum gaat komen.

ESMA beperkt marketing mogelijkheden voor crowdfunding projecten in het buitenland

Het wordt niet actief gecommuniceerd, maar ESMA heeft afgelopen week weer een aantal vragen van nationale toezichthouders en crowdfunding platformen beantwoord over de nieuwe Europese Crowdfunding verordening.

Hierbij worden een aantal beperkingen opgelegd, die het lastiger maken voor crowdfunding platformen om hun projecten aan te bieden aan investeerders in andere landen. Ik ben zelf geen jurist, maar dit is mijn interpretatie van de regels.

Nationale marketing regels overrulen crowdfunding regels

ESMA maakt het duidelijk in haar documentatie dat nationale wetgeving over (consumenten)marketing leidend is boven de crowdfunding wetgeving. Dit betekend concreet dat een crowdfunding platform per land een afweging moet maken op welke manier projecten in een bepaald land gecommuniceerd mogen worden via sociale media, maar ook in de traditionele media.

Daarnaast is een belangrijke beperking dat de nationale toezichthouder aan kan geven in welke taal de projectinformatie (KIIS-document) beschikbaar moet zijn voor de investeerder (ECSP-regelgeving- artikel 23 sub 5 ). In Nederland heeft de AFM bijvoorbeeld aangegeven dat dit alleen in het Nederlands kan.

Het is begrijpelijk dat nationale toezichthouders investeerders willen beschermen, maar dit legt aanvullende drempels op voor cross-border investeringen. Een mogelijke praktische oplossing zou kunnen zijn dat nationale toezichthouders ook accepteren dat Engelstalige KIIS-documenten geaccepteerd worden.

Nieuwe antwoorden op Q&As

De volgende vragen zijn door ESMA beantwoord:

• 5.3 In which language should the KIIS, the KIIS at platform level and marketing communications be prepared?
• 5.4 Can a KIIS be translated by a CSP at the request of a prospective investor?
• 5.5 Can the KIIS, the KIIS at platform level and marketing communication be translated into other languages?
• 5.6 Which languages are accepted by NCAs for the purposes of marketing communications and the KIIS?
• 5.7 Can a project owner market its crowdfunding projects?
• 5.8 Which laws, regulations or administrative provisions apply when marketing communications are disseminated in the Member State in which the CSP is authorised or in another Member State?

De komende maanden zal ESMA nog een groot aantal vragen moeten beantwoorden die tot nu toe nog niet duidelijk zijn. Het is te hopen dat dit geen aanvullende dremples gaat opwerpen.

Bron: ESMA Q&As

Enough Leadership. Time for Communityship

Afsluitend een klein uitstapje buiten de financieringswereld. Een van de personen die mij tijdens mijn studietijd heeft geïnspireerd met zijn concepten over organisaties en organisatiemodellen is Henry Mintzberg. Zijn beeld over alternatieve organisatiemodellen is voor mij wel de basis geweest van het idee dat de "traditionele" hiërarchische organisatie niet perse de enige manier is hoe een organisatie kan werken.

In mijn eigen organisaties heb ik ook altijd gestuurd op eigen verantwoordelijkheid, maar het belangrijkste vind ik het om te werken met intrinsiek gemotiveerde medewerkers en het samenwerken op basis van vertrouwen om samen aan iets moois te bouwen.

Ik herken dit ook bij gepassioneerde startups, maar vooral ook bij Community Businesses en andere organisaties die vanuit een gedeelde achtergrond en passie zijn ontstaan. Ik had hier echter, tot nu toe, geen goed woord voor om deze organisatie sturing te omschrijven.

Communityship

Deze week zag ik een kort, maar krachtig artikel van Mintzberg langskomen over "Communityship", vooral als tegenhanger van het begrip "Leadership". Ik herken heel veel van zijn punten, zeker in de onderzoeken waar ik nu mee bezig ben rond community ownership.

Ik ga mij hier zelf de komende periode in ieder geval verder in verdiepen. Ik kan het concept niet beter uitleggen dan hoe mijn vroegere inspirator Mintzerg het zelf omschrijft in zijn blog:

"How can you recognize communityship? That's easy. You have found it when you walk into an organization and are struck by the energy in the place, the personal commitment of the people and their collective engagement in what they are doing.

These people don’t have to be formally empowered because they are naturally engaged. The organization respects them so they respect it. They don’t live in mortal fear of being fired en mass because some “leader” hasn’t made his or her numbers. Imagine an economy made up of such organizations."

Contact

Meer weten over community finance, community ownership en nieuwe businessmodellen en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).