Liquiditeitsproblemen mkb nemen af | Patreon $1 miljard | Hotelier maakt schuldeisers mede-eigenaar

Ondernemers worden weer voorzichtig positiever en de meest urgente liquiditeitsproblemen nemen af. Dit blijkt uit een aantal onderzoeken die de laatste weken zijn uitgekomen. Het overheidsbeleid heeft dan ook effect gehad om tijdelijk rust te brengen. In het najaar worden echter wel problemen verwacht.

Nu wordt het daarom tijd voor het mkb om vooruit te gaan kijken. MKB Nederland ziet bijvoorbeeld als de grootste uitdaging voor het mkb om uit de crisis te gaan investeren. In deze nieuwsbrief een overzicht van de verschillende onderzoeken en de belangrijkste trends.

Deze week heb ik ook enkele cases verzameld met verschillende vormen van "community finance" waarbij er innovatieve modellen worden gebruikt om schuldeisers, medewerkers en klanten mede-eigenaar te maken.

Artikelen deze week:

• Ondernemers worden weer positiever en kijken vooruit
• Patreon door $1 miljard grens en gaat leningen verstrekken
• Vouchers voor adviseurs om mkb financiering aan te vragen
• Aanpassing spaartaks van tafel, goed nieuws voor crowdfunding?
• Vijf nieuwe Erkend MKB Financiers

Community Finance voorbeelden:

• Hotelier in Heemskerk maakt schuldeisers mede-eigenaar
• Personeel hoveniersbedrijf Donkergroen kan aandelen kopen
• Hou de HEMA - coöperatie van medewerkers, klanten en fans

Veel leesplezier weer deze week. Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.

Ronald

PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.

Ondernemers worden weer positiever en kijken vooruit

De laatste weken zijn er diverse onderzoeken naar buiten gekomen die aangeven dat het vertrouwen van ondernemers langzaam weer terugkomt en dat de acute financieringsproblemen aan het afnemen zijn. De overheidsregelingen en uitstel van belastingen en bancaire aflossingen hebben even lucht gegeven. Hierbij een samenvatting van deze onderzoeken om de trends te duiden.

Acute liquiditeitsproblemen mkb afgenomen (ONL & SMF)

Uit de laatste peiling van ONL & Stichting MKB Financiering (half juni) blijkt dat de acute liquiditeitsproblemen bij het mkb minder zijn geworden en ook dat de op langere termijn nu 46% van de ondernemers verwacht om niet in de problemen te komen.

Dit is een stuk lager dan in de peilingen in de maanden er voor, maar nog steeds verwacht de helft van de ondernemers in de komende 6 maanden problemen te krijgen.

Opvallend is ook dat 41% van de ondernemers dit (deels) verwacht op te lossen door zichzelf minder/geen salaris uit te betalen.

MKB Nederland - Hoe uit te crisis te investeren?

Uit de derde corona-enquête van MKB Nederland (begin juni) onder branche-directeuren blijkt dat ook hier een positieve trend zichtbaar is. Terwijl in april nog 80% aangaf dat de crisis veel negatieve effecten op de branche zou hebben, is dit nu gedaald naar 50%. Een deel geeft echter ook aan dat het juist slechter is gegaan en maar liefst 93% van de branche-directeuren geeft aan dat er een negatief effect zal blijven op de middellange termijn.

De belangrijkste uitdaging vinden de ondervraagden het investeren om uit de crisis te komen. 31% geeft aan dat het belangrijk gaat zijn om met fiscale regelingen te gaan komen om investeringen aantrekkelijker te maken.

Het gehele onderzoek is hier te lezen.

KVK Flitspeiling - 7 van de 10 ondernemers verwacht te overleven

Uit de laatste KvK flitspeiling (eind mei) is gebleken dat 7 van de 10 ondernemers aangeven de corona-crisis te gaan overleven en dat 2 op de 10 het nog te lastig vinden om dit in te kunnen schatten. De ondernemers geven in de peiling aan iets positiever te zijn na de aangekondigde extra maatregelen van het tweede steunpakket. Ook geven ze aan zich vooral te richten op het vinden van nieuwe klanten en het behouden van bestaande klanten.

Het volledige rapport is hier te downloaden.

MKB Coronamonitor Motivaction & MKB Servicedesk

Uit het laatste onderzoek van Motivaction en MKB Servicedesk (begin juni) blijkt dat het aantal ondernemers dat aangeeft dat activiteiten stil liggen sterk is afgenomen van 17% (begin mei) naar 9% (begin juni). Ook zijn minder ondernemers bang dat ze de crisis niet gaan overleven (gedaald naar 18%).

Het hele rapport is hier te lezen.

Belangrijkste trends

De rode draad in alle onderzoeken is dat het minder slecht gaat en het optimisme terug komt. Is het glas halfvol of halfleeg? Een redelijk deel van de branches en ondernemers heeft namelijk echt nog wel (grote) problemen en zeker niet iedereen gaat het overleven. Voor veel ondernemers worden de komende maanden erg belangrijk om te zien of de omzet weer gaat groeien in voldoende mate om te overleven na het stoppen van alle steunmaatregelen.

Ik verwacht zelf vooral in het laatste kwartaal dat er problemen aan gaan komen. Niet alleen loopt de belastinguitstel dan af en zal de loonsteun via o.a. NOW gaan stoppen, ook de aflossingen van bancaire leningen gaan dan weer starten, terwijl de omzetten mogelijk nog niet helemaal terug zijn.

Patreon door $1 miljard grens en gaat leningen verstrekken

Ik ben al lange tijd fan van Patreon waar met een nieuwe vorm van crowdfunding wordt geëxperimenteerd.  Hier worden geen individuele projecten gefinancierd, maar steunen fans via een maandelijkse bijdrage een creatieve ondernemer/artiest. Een mooie vorm van "investeren in de ondernemer". Het levert de ondernemer een stabiele stroom van inkomsten op, waar de fans dan ook regelmatig iets voor terug krijgen.

Vanwege het inzicht in de zekere, structurele maandelijkse inkomsten die de ondernemers ontvangen via het platform, gaat Patreon nu ook micro-leningen verstrekken op basis van de data over de onderneming die bekend is binnen Patreon.

$1 miljard aan inkomsten

Door het maandelijkse abonnementsmodel en het groeiend aantal gebruikers en donateurs groeit de omzet gestaag. Tot nu toe is er al ruim $1 miljard aan donaties opgehaald en zijn er ook ondernemers die 10.000-en "patrons" hebben die hen steunen. De ondernemers met de grootste fan-base halen tot meer dan $100.000 per maand op.  Op dit moment zijn er al meer dan 100.000 ondernemers aangesloten en zijn er meer dan 3 miljoen donateurs die maandelijks bijdragen.

Patreon Capital - data driven financiering

Omdat Patreon inzicht heeft in de maandelijkse inkomsten van de ondernemers op haar platform, kan zij een goede inschatting maken van de leencapaciteit. Op basis van data van de afgelopen 7 jaar is een model ontwikkeld om financieringen te vertrekken aan creatieve ondernemers die anders heel lastig een (bancaire) lening zouden krijgen. Het wordt door Patreon ook ingezet als extra middel om succesvolle ondernemers te behouden, zodat ze niet over stappen naar andere platformen of in eigen beheer de maandelijkse betalingen gaan innen.

Amazon, Google en Alibaba financieren eigen eco-systeem

Dit past allemaal in een trend waarbij Bigtech bedrijven zich op de financiële markt voor (micro) kredieten gaan begeven. Op basis van eigen data kunnen zij een zeer goede risicobeoordeling doen van bedrijven die in het eigen eco-systeem actief zijn, een moderne vorm van supply-chain financiering.

In 2017 schreef ik al over Amazon die voor $3 miljard aan kredieten had verstrekt aan ruim 20.000 verkopers op haar platform. In 2015 waren Google en Alibaba  hier ook al mee bezig en werkten hierbij samen met Lendingclub om het uit te voeren.

Vouchers voor adviseurs om mkb financiering aan te vragen

Rucphense ondernemers, die in de problemen geraakt zijn door de coronacrisis, krijgen via de gemeente hulp van een accountant. Met een accountantsverklaring kunnen ondernemers bijvoorbeeld een bankgarantie aanvragen om zo de draad weer op te pakken.

Financiële rapportage

De gemeente verstrekt ondernemers een voucher, waarmee ze bij een aantal geselecteerde accountantskantoren een financiële rapportage kunnen laten opstellen. Hierover zijn afspraken gemaakt met enkele lokale en regionale accountantskantoren. Een adviesrapport kost gemiddeld 1750 euro. De gemeente draagt 1000 euro bij, de accountant 500 euro. Van de ondernemer wordt een eigen bijdrage gevraagd van 250 euro.

Financieringsadvies door expert

Uit onderzoek blijkt elke keer weer dat de kennis van ondernemers over financieringen erg laag is. Daarbij is het aanbod van financieringsvormen sterk toegenomen en kan een ondernemer door de bomen het bos niet meer zien. Daarom vind ik het zeer goed als er meer laagdrempelige regelingen komen om gespecialiseerde adviseurs in te schakelen voor mkb ondernemers.

Mijn ervaring is echter wel dat de meeste accountants inderdaad goed een financiële rapportage op kunnen stellen, maar dat er voor een succesvolle financieringsaanvraag wel een stuk meer nodig is. Mijn voorkeur zou eerder uit gaan dat deze vouchers beschikbaar zouden zijn voor gespecialiseerde mkb financieringsadviseurs die ook de juiste financieringsmix zouden kunnen adviseren.

Natuurlijk kunnen deze werkzaam zijn bij accountantskantoren, maar vaker hebben deze experts zich gespecialiseerd en vormen zij een eigen beroepsgroep. Op dit moment wordt er ook gewerkt aan richtlijnen en een keurmerk voor deze doelgroep, zodat ze ook goed te onderscheiden zijn in de markt voor ondernemers, maar ook voor het gebruik van deze regelingen.

Ik schreef al eerder dat er in meerdere regio's al ervaringen zijn opgedaan met dit soort regelingen:

• Voucherregeling MKB FRYSLÂN 2020
• Gelderland Groeiversneller
• Kennisvoucher Drenthe
• Zeeland Financial Matching

Helaas zijn deze regelingen nog niet landelijk beschikbaar, ondanks eerdere oproepen van Financieringsgilde en Credion.

Persoonlijk zou ik het een goede stap vinden om op veel bredere schaal deze vouchers beschikbaar te maken voor ondernemers. Op deze manier kunnen ondernemers de komende maanden zich ook voor gaan bereiden op de moeilijke recessie-periode die er aan gaat komen.

De investeringen vanuit lokale of regionale overheden zijn ook relatief laag en komt direct ten goede aan levensvatbaarheid van bedrijven en werkgelegenheid in de eigen regio.

Aanpassing spaartaks van tafel, goed nieuws voor crowdfunding?

Staatssecretaris Hans Vijlbrief van Financiën schrapt definitief het plan van Menno Snel om spaartegoeden vanaf 2022 goeddeels vrij te stellen van de vermogensrendementsheffing. Het plan stuit op grote bezwaren, omdat het spaartegoeden ontziet maar een hoog fictief rendement oplegt aan beleggen.

Goed nieuws voor crowdfunding platformen?

Ook voor crowdfunding platformen zou het plan slecht uitvallen, omdat leningen die verstrekt worden via crowdfunding platformen aan mkb bedrijven ook als "belegging" gerekend zouden worden en hiermee ook onder net zo zwaar belast zouden worden als beleggingen in aandelen. Hiermee zou de financiering vanuit particulieren aan het mkb stil kunnen komen te vallen.

De platformen Collin Crowdfund, NPEX-effectenbeurs, Geldvoorelkaar en Horeca Crowdfunding schreven vorige week hier nog een position paper over om voor deze investeringen een vrijstelling in de vermogensrendementsheffing te vragen.

Fiscaal stimuleren via durfkapitaalregeling

Eigenlijk vind ik dat de staatssecretaris nog een stap verder zou moeten gaan en het investeringen in startups en mkb bedrijven door particulieren fiscaal te stimuleren. Er is voldoende animo bij particulieren en business angels om dit te doen en het gebeurd ook al veel. Met een extra stimulans via een fiscaal-vriendelijke durfkapitaalregeling zou er nog veel meer kapitaal los komen waarmee de bedrijven ook meer risico-kapitaal aan kunnen trekken.

De staatssecretaris gaat terug naar de tekentafel en zal met een nieuw plan gaan komen. Hij heeft aangegeven nu o.a. te denken aan een verhoging van het heffingsvrije vermogen. Hiermee is het probleem voor particuliere investeringen in mkb bedrijven alleen nog niet opgelost, dus het wordt nog afwachten op welke manier de staatssecretaris dit mee gaat nemen en of er meer ruimte gaat ontstaan voor particulieren om het mkb te gaan financieren.

Vijf nieuwe Erkend MKB Financiers

Om ondernemers en adviseurs te ondersteunen bij het selecteren van professionele en betrouwbare non-bancaire mkb financiers heeft Stichting MKB Financiering in 2019 het keurmerk Erkend MKB Financier ontwikkeld. Op basis van de Gedragscode MKB Financiering en een uitgebreide kwaliteitsaudit wordt getoetst of financiers voldoen aan kwantitatieve en kwalitatieve kenmerken voor passend financieren.

16 financiers

De afgelopen maanden hebben 5 nieuwe mkb financiers het keurmerk ontvangen. Ook zijn er een aantal niet door de audit gekomen. De mkb financiers die nu het keurmerk hebben ontvangen zijn  Svea Finans, NLInvesteert, Startgreen Capital, Voordegroei  en FreelanceFactoring. Hiermee is het totale aantal van mkb financiers met het keurmerk gestegen naar 16.

Herkenbaarheid in de markt

Het keurmerk wordt door banken, andere financiers en overheid ook steeds vaker gebruikt als randvoorwaarde of (mede) selectie component voor samenwerking of voor het doorverwijzen van aanvragen.

Zo werd bij de openstelling van de BMKB-C regeling voor non-bancaire financiers aangegeven dat het hebben van het keurmerk kan helpen om sneller het accreditatie-proces bij RVO te doorlopen, zoals beschreven in de de Kamerbrief van 7 april:

Non-bancaire financiers zijn inmiddels een belangrijk distributiekanaal voor financiering van mkb. Daarom kunnen non-bancaire financiers zich accrediteren om hun bestaande klanten te financieren onder de coronamodule van de BMKB. Voor de coronamodule is een verkort schriftelijk accreditatie proces ingericht. Als niet bancaire financiers een keurmerk van Stichting MKB-Financiering kan dat de accreditatie vereenvoudigen.

Bij de introductie van de Gedragscode MKB Financiers in 2019 schreef voorzitter Chris Buijink van de Nederlandse Vereniging van Banken hierover al:

“De banken juichen verbreding van het financieringslandschap toe en verwelkomen de Gedragscode MKB Financiers. Deze gedragscode sluit aan bij het gedachtegoed van onze eerder gepubliceerde bancaire gedragscode en draagt bij aan het vertrouwen en professionalisering van de gehele financieringsmarkt. Het geeft de ondernemer een beter inzicht in het aanbod van de alternatieve financiers. De gedragscode is in het belang van de klant en van de markt als geheel, en zal de samenwerking tussen de diverse financiers ten goede komen.”

Community Finance voorbeelden

Hotelier in Heemskerk maakt schuldeisers mede-eigenaar

Door de coronacrisis is hotel en evenementenlocatie Marquette in Heemskerk in zwaar weer beland. Om de schuldenlast te verminderen verkoopt eigenaar Erik Kuiper-van den Berg ruim een derde van zijn aandelen.

De eigenaar verkoopt certificaten van aandelen (prospectus), waarbij een deel van de lening omgezet wordt in aandelen. De crowdfunding investeerders die in 2018 een lening hebben verstrekt krijgen voorrang.

De Telegraaf vroeg mij om deze trend te duiden:

[..] Het is volgens hem een vorm van financiering die je steeds vaker gaat zien bij kleine bedrijven. “Vooral in Groot-Brittannië gebeurt het veel, bijvoorbeeld dat buurtgenoten samen een lokale pub overnemen. Er is daar zelfs speciale wetgeving voor.”

Organisatie stabieler maken met meer eigen vermogen

De ondernemer kiest ook bewust voor een andere financieringsstructuur om de organisatie stabieler te maken:

"Met het oog op de toekomst wil ik mijn financieringslasten structureel verlagen, reserves opbouwen en de organisatie stabieler maken. De uitgifte van 7500 aandelen van 100 euro moet mij in staat stellen om zelf het stuur in handen te houden en de afhankelijkheid van onder meer de bank te verminderen."

Ik verwacht dat meer organisaties (en financieel adviseurs) op deze manier na zullen gaan denken om er voor te zorgen dat ze financieel gezonder worden.

Personeel hoveniersbedrijf Donkergroen kan aandelen kopen

Dat medewerkersparticipatie niet alleen ingezet kan worden door snelgroeiende startups of door organisaties met personeel met hoge salarissen, blijkt wel uit de participatieregeling van het hoveniersbedrijf Donkergroen.

Medewerkers van hoveniersbedrijf Donkergroen uit Sneek konden in 2018 al instappen en aandelen in hun eigen bedrijf kopen. Hiermee weten ze loyaliteit te creëren die beide kanten op gaat. Directeur Anja Kanters geeft bijvoorbeeld in een interview aan VNO-NCW aan dat ze er ook alles aan gaan doen om ontslagen te gaan voorkomen.

Hou de HEMA - coöperatie van medewerkers, klanten en fans

Een ander initiatief om te komen tot een nieuwe organisatie-model is de actie van "Hou de HEMA" om de HEMA in 2026 bij het 100-jarig bestaan omgebouwd te hebben tot een coöperatie die in eigendom is medewerkers, klanten en fans.

In een opinie-stuk schrijven Govert Buijs, Marcel Canoy en Kees van der Kooi dat de organisatie namelijk operationeel winst gewoon winst maakt, maar door de zware schuldenlast nu in de problemen dreigt te komen. Door de organisatie om te vormen en er voor te zorgen dat de financiële structuur een stuk "gezonder" wordt, kan de organisatie en de werkgelegenheid blijven bestaan.

4th European Alternative Finance Research Conference

Ook dit jaar zal het jaarlijkse ECAF Research Conference 2020 weer plaatsvinden bij de universiteit Utrecht. Dit is het jaarlijkse academische congres waar onderzoekers uit heel Europa samen komen om de laatste inzichten en onderzoeken te delen rond nieuwe financieringsvormen.

Dit jaar zal het een hybride congres zijn, waarbij maximaal 100 deelnemers fysiek aanwezig zullen zijn en daarnaast online verbindingen worden geregeld voor deelnemers die niet kunnen of mogen reizen vanwege de reisbeperkingen.

Covid-19 & Green deal

Dit jaar zal de focus liggen op het herstarten van de economie in Europa na de covid-19 crisis en het verduurzamen van de economie:

This year’s conference features the special topic on the role of alternative finance in the European economic recovery and green transition. We welcome the submission of rigorous quantitative, qualitative and/or theoretical studies related to alternative finance and fintech from an economic, law, sociological or other perspective

De call for papers is hier te downloaden (pdf).

Contact

Meer weten over nieuwe financieringsvormen en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).