Kamerbrief mkb financiering - uitgebreide samenvatting | Gecrowdfunde Healh Impact Bond | Privaat garantiefonds voor mkb leningen

Deze week vooral een heel uitgebreide analyse van de kamerbrief "mkb financiering knelpunten en acties" die afgelopen week verscheen. Vanwege de vele bijlagen (o.a. evaluaties ROM, BMKB en Qredits) kostte het wat meer tijd om dit allemaal door te nemen.

Het is echter wel interessante materie, omdat de rapporten en de kamerbrief een duidelijk beeld geven over het beleid rond mkb financiering voor de komende jaren. Het lijkt er op dat er vooral geïnvesteerd gaat worden in betere ondersteuning voor startups en het innovatieve mkb en een stuk minder in het verbeteren van toegang tot financiering voor het brede mkb en kleinbedrijf.

Verder in deze nieuwsbrief een analyse van een uniek financieringsinstrument. Het is nu voor het eerst mogelijk om via crowdfunding te investeren in een (Health) Impact Bond. Via een investering in valpreventie worden zorgkosten bespaard, waarmee de investeerders worden terugbetaald.

Ook een bespreking van het garantiefonds voor mkb leningen dat IMK gaat starten. Wat gaat dit toevoegen naast de BMKB en Europese garantieregelingen?

Artikelen deze week:

• Kamerbrief Minister Adriaansens over mkb financiering: opzetten matching platform en extra steun voor ROMs
• Eerste Europese gecrowdfunde Impact Bond - Investeren in Health Impact Bond Stevig Staan voor valpreventie
• IMK start garantiefonds voor Nederlandse mkb’ers
• Seminar Introductie Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) voor adviseurs en financiers
• Vacature: Onderzoeker gezocht voor project “Verkenning medewerkersparticipatie Regio Utrecht”

Veel leesplezier weer deze week. Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.

Ronald

PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.

Kamerbrief Minister Adriaansens over mkb financiering: opzetten matching platform en extra steun voor ROMs

Afgelopen week stuurde Minister Adriaansens een kamerbrief met haar visie en acties voor de brede mkb financieringsmarkt. Daarnaast werden de evaluaties van de BMKB-regeling (2015-2020), Qredits en de ROMs (2016-2020) gepubliceerd.

Structurele aanpassingen en verbeteringen worden in de kamerbrief helaas niet aangekondigd, wel het opzetten van een centraal "platform" volgens het "één-deur-principe" waar ondernemers met vragen terecht kunnen en alle vormen van financiering (publiek en privaat) moeten kunnen vinden. Fiscale maatregelen om durfkapitaal te mobiliseren (Tante Agaath/WinWin-lening) worden nog steeds als overbodig gezien helaas.

Wel gaat er meer ingezet worden op Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROMs) die extra budget gaan krijgen voor samenwerking over regio's heen.

Voor startups, scaleups en innovatieve mkb bedrijven komt na de zomer nog een aanvullende analyse en aanpak voor de durfkapitaalmarkt in Nederland. Uit de evaluatie van de ROMs bljkt echter ook al dat op dit moment bij 55% van de Venture Capital investeringen een Regionale Investeringsmaatschappij is betrokken.

De ondernemer ziet door de bomen het bos niet meer

De meest concrete en vernieuwende actie wordt in het eerste deel van de brief benoemd. Ondanks het feit dat er al heel veel aanbod is van publieke en private financiering, is het voor een ondernemer heel lastig om in het versnipperende financieringslandschap zelf de weg te vinden.

De Minister benadrukt daarbij het belang van het Keurmerk Erkend MKB Financier om onderscheid te kunnen maken in de markt van financiers en het Keurmerk Erkend Financieringsadviseur MKB om de juiste financieringsadviseur in de hand te nemen, maar dit is volgens de Minister nog niet voldoende.

Volgens het "één-deur-principe" gaat zij dan ook in samenwerking met de KvK, RVO, NVB, InvestNL, ROMs en SMF in overleg hoe zo een (digitaal) platform er dan uit zou moeten zien, waarbij ook vooral ruimte en aandacht moet zijn voor persoonlijk contact.

Kwartiermaker voor publieke dienstverlening

Op basis van het rapport "dienstbare dienstverlening" van het Comité voor Ondernemerschap is de minister van plan om een kwartiermaker aan te stellen om te onderzoeken op welke manier de algemene dienstverlening aan het mkb verbeterd zou kunnen worden, waar met name gekeken moet worden naar de brede dienstverlening op urgente transitiethema's, zoals verduurzaming, digitalisering en de arbeidsmarkt.

Groene BMKB garantieregeling + aansluiten bij non-bancaire financiers

Uit de BMKB evaluatie blijkt dat de regeling goed heeft gewerkt in de afgelopen 5 jaar en kostendekkend is opgezet. Wel worden een aantal aanbevelingen gedaan:

• Zorg voor eenduidige criteria in aanvraagproces
• Digitaliseer aanvraag proces
• Hou regelingen eenvoudig (samenvoegen verschillende "luiken")
• Zorg dat microbedrijf er ook gebruik kan maken
• Overweeg om provisie (zeker bij innovatief bmkb) te verlagen
• Niet meer werken met kwartalen, maar werkelijke afsluitmomenten kredieten
• Voeg een BMKB-Groen regeling toe

Hierbij wordt nadrukkelijk aangegeven dat de aangepaste BMKB regeling, door digitalisering van de aanvraag en versnelling beter aan zal moeten sluiten bij non-bancaire financiers.

De minister geeft verder aan een BMKB-groen regeling in te willen voeren, waarmee ondernemers hun bedrijfspanden en andere bedrijfsmiddelen kunnen verduurzamen.

Fonds eigen vermogen voor mkb

Op basis van het rapport "versterking solvabiliteit van het mkb" van het Comité voor Ondernemerschap om een fonds in te richten om in de vorm van quasi-equity (achtergestelde leningen) financieringen tussen de €250k en €5 miljoen te verstrekken om de eigen vermogenspositie van mkb bedrijven te versterken.

Ik sta helemaal achter de analyse van het Comité voor Ondernemerschap dat de solvabiliteit bij het mkb onvoldoende is, alleen is de gekozen oplossing niet reëel:

• Dit richt zich op grotere mkb bedrijven -> Beter is de ondergrens een heel stuk lager te zetten, zodat juist het kleinbedrijf er ook gebruik van kan maken
• Een eigen fonds opzetten/beheren is heel complex en kostbaar (zie Invest-NL) -> Beter is het om er een garantieregeling van te maken waar andere aanbieders van gebruik kunnen maken. Bij het uitvoeren van de evaluatie van de BMKB-garantieregeling is dit ook al besproken en non-bancaire financiers gaven aanm hier interesse in te hebben,
• Er wordt voorgesteld om een eigen distributiekanaal op te zetten -> Beter is om actief samen te werken met bestaande (non-bancaire) financiers die de due-dilligence kunnen doen.

ROMs zorgen voor 55% van investeringen in risicokapitaal (126-191 per jaar)

Uit de evaluatie van de ROMs blijkt, dat het een zeer succesvol beleidsinstrument is geweest, vooral wanneer gekeken wordt naar het verstrekken van risicokapitaal als publiek Venture Capital fonds.

De ROMs hebben drie belangrijke taken: Investeren, Innoveren en Internationaliseren. Uit de analyse blijkt dat vooral de samenwerking tussen deze taken waardevol is.

Bij het onderdeel Investeren moet het fonds kostendekkend zijn (wat redelijk lukt op dit moment). Voor innoveren en internationaliseren worden er vanuit landelijke en regionale overheid subsidies verstrekt van in totaal ca. €20-25 miljoen per jaar (waarvan ca. €5 miljoen van rijksoverheid).

De 6 ROMs die in dit onderzoek hebben deelgenomen hebben in 2020 gezamenlijk 140 personen in dienst voor Investeren en 117 voor de activiteiten Innoveren.

Het investeringsvolume is gestegen van €36 miljoen in 2016 (126 bedrijven) naar €80 miljoen in 2020 (191 bedrijven). Dit lijkt niet indrukwekkend in vergelijking met de bancaire of non-bancaire markt (>€3 miljard per jaar), maar dit is wel 15% van het totale investeringsvolume op de venture capital markt.

Nog interessanter is dat ROMs betrokken waren bij 55% van de investeringen qua aantal bedrijven en 45% van het aantal investeringen. Vooral in de vroege fase (kleine tickets) levert een ROM dus veel toegevoegde waarde.

Om samenwerking over ROMs heen te stimuleren gaat EZK starten met een pilot bovenregionale samenwerking. Hiermee wil zij nog sterker de ROMs inzetten voor het realiseren van EZK-beleid.

Qredits

De evaluatie van Qredits is positief over de resultaten van Qredits.

De onderzoekers geven aan dat Qredits vooral voor starters en financieringen onder de €50k het verschil maakt. Veel van de andere financiers (banken en non-bancaire financiers) richten zich heel beperkt op deze markt.

Durfkapitaal - wel stimuleringsregeling, geen fiscale regeling

Uit het onderzoek "Het onbenut potentieel in de financiering van startups" blijkt dat er in Nederland zeer beperkt door business angels geïnvesteerd wordt in startups. De Minister gaat hiervoor de bestaande stimuleringsregeling "Seed Business Angel regeling" verder uitwerken waarmee business angels vanuit een fonds in meerdere startups kunnen investeren.

In tegenstelling tot alle omliggende landen ziet de minister nog steeds geen meerwaarde in het bieden van fiscale voordelen aan particulieren die startups of mkb bedrijven willen ondersteunen.

Voor de investeringen in startups kan ik dit nog deels begrijpen (voor professionele business angels zou de Seed Business Angel regeling ook heel goed kunnen werken), maar voor het 1-op-1 financieren van (startende) mkb / microbedrijven door familie/vrienden (zie het succes van de winwin-lening in België) is het risico op "deadweight loss" (argument van EZK al ruim 10 jaar) verwaarloosbaar, vooral vanwege de lage rente wat maximaal geboden kan worden.

Het heeft namelijk wel een heel groot effect op kleine, startende ondernemers die anders moeilijk aan financiering kunnen komen. In 2021 heeft dit in België 8.665 ondernemers geholpen voor in totaal €152 miljoen.

Steun vooral voor start-ups en innovatief mkb

Hoewel deze kamerbrief zou gaan over het brede mkb (en er pas na de zomer een kamerbrief komt over de financiering van startups) gaan de meeste concrete maatregelen (extra geld voor ROMs, aanpassing Seed Business Angel regeling, fonds eigen vermogen van €250k-€5 miljoen) vooral over het ondersteunen van (grotere) innovatieve mkb bedrijven.

Daarnaast mis ik in de kamerbrief een visie op het ontwikkelen van een inclusieve financieringsmarkt. Het is steeds duidelijker dat er veel ondernemerspotentieel niet wordt benut doordat niet alle ondernemers gelijke toegang hebben tot financiering. Zonder interventies gaat dit helaas ook niet veranderen.

Wellicht wordt ik nog verrast door een praktische uitwerking van het eigen vermogen fonds en het opzetten van het "één-deur-principe", maar anders ben ik bang dat de komende jaren het voor het brede mkb nog steeds lastig zal blijven worden om financiering te vinden en dat de aandacht van EZK de komende jaren vooral bij de financiering van startups en scaleups komt te liggen.

Eerste Europese gecrowdfunde Impact Bond - Investeren in Health Impact Bond Stevig Staan voor valpreventie

Via de “Health Impact Bond Stevig Staan” wordt de komende jaren ruim €2,5 miljoen geïnvesteerd in valpreventie van ouderen. Om dit op te starten wordt €1,55 miljoen aan financiering opgehaald, waarbij de helft via crowdfunding.

Wanneer de doelen bereikt worden over 6-8 jaar, dan betaalt de zorgverzekeraar de investeerders terug inclusief een rendement. Dit wordt geschat op maximaal 27,4% na afloop van de interventie.

In dit geval ontvangen niet alleen de sociale investeerders dit rendement, maar ook crowdfunders die hierin willen investeren.

Health Impact Bond (HIB)

Een Health Impact Bond is een financieringsinstrument waarbij (maatschappelijke) investeerders het kapitaal verschaffen voor een interventie. In dit geval een programma voor ouderen gericht op valpreventie.

Wanneer de interventie voldoende resultaten oplevert, dan worden de investeerders terugbetaald door de zorgverstrekkers die aantoonbaar minder zorgkosten zullen hebben.

HIB Stevig Staan - investeren in preventie

Jaarlijks belanden bijna 100.000 ouderen na een valincident op de spoedeisende hulp. Ruim 3.500 overlijden als gevolg van een valincident. Dit vraagt om investeringen in betere en preventieve oplossingen. Deze investeringen lopen vaak vast in de complexiteit van het zorgsysteem.

De meeste kosten van valincidenten komen namelijk terecht bij de zorgverzekeraars, terwijl preventie het domein van gemeenten is. Hierdoor komt valpreventie niet goed van de grond. Met de HIB Stevig Staan wordt hier op een innovatieve manier een oplossing voor ontwikkeld waar 2.500 ouderen in Noord-Limburg met een verhoogd valrisico van kunnen profiteren.

Binnen dit programma worden twee bewegingscursussen aangeboden die in het verleden al succes hebben gehad en hebben laten zien dat ze leiden tot minder valincidenten bij de deelnemers.

Resultaat afhankelijke financiering

In de HIB Stevig Staan wordt het aantal valincidenten bij de deelnemende ouderen gedurende twee jaar gemeten door Deloitte. Bij positieve resultaten, zorgt dat voor inkomsten die zorgverzekeraars, zorgkantoren (verpleeghuiszorg) en gemeenten (thuiszorg) betalen. Bij minder valincidenten levert dat namelijk lagere kosten op bij deze partijen.

Deze baten zijn gezamenlijk een stuk groter dan de kosten van de interventie zelf waardoor een maatschappelijk positieve business case ontstaat. De drie partijen zijn bereid om deze baten grotendeels uit te betalen aan de investeerders. Dit worden een resultaat-afhankelijke financiering genoemd.

Business-case

Voor elk voorkomen valincident wordt een vergoeding uitgekeerd. Per voorkomen valincident van een oudere tussen de 70 en 79 jaar oud zal €229,72 uitgekeerd worden. Voor een oudere van 80 jaar of ouder zal €2.339,31 uitgekeerd worden.

In totaal zal dit leiden tot een verwachte vergoeding van €3.838.556 op basis van naar verwachting 3.940 voorkomen valincidenten. Deze vergoedingen zullen gedurende jaar 3 tot en met uiterlijk jaar 8 uitgekeerd worden op basis van de gemeten resultaten.

De eerste vergoedingen worden gebruikt om het laatste deel van het programma te bekostigen. Het programma kost in totaal 2.558.068, waarvan 1.550.000 vooraf betaald wordt door investeerders. De vergoedingen die daarop volgen, worden gebruikt om de investeerders terug te betalen.

De investeerders kunnen gezamenlijk maximaal €2.092.500 terugkrijgen, wat een verwachte ROI is van 27,4%.

Meer informatie: Health Impact Bond "Stevig Staan"

IMK start garantiefonds voor Nederlandse mkb’ers

Het IMK heeft een fonds ontwikkeld dat gaat dienen als garantstelling voor ondernemers die leningen willen aanvragen bij banken. Zij verwachten hierdoor dat banken eenvoudiger krediet gaan verstrekken.

€2 miljoen vermogen in fonds

Het IMK heeft in de afgelopen twee jaar bij zeven private financiers, deels vermogende individuen, ieder 250.000 euro opgehaald voor het garantiefonds en heeft zelf ook een vergelijkbare bijdrage verstrekt, waardoor er nu in totaal twee miljoen euro in dit fonds zit.

1.000 ondernemers ondersteunen

Ondernemers die in zwaar weer verkeren maar volgens de criteria van IMK wel levensvatbaar zijn, op grond van niet alleen financiële resultaten maar ook op grond van de gunstige ontwikkeling van de markt en de juiste persoonlijkheid van de ondernemer, kunnen het garantiefonds inzetten.

De nieuwe constructie wordt gefinancierd met een deel van het tarief dat de bank de ondernemer berekent als de lening uiteindelijk wordt verstrekt, waarmee naar verwachting 1.000 ondernemers geholpen kunnen worden.

Alternatief voor BMKB?

Banken (en non-bancaire financiers) kunnen al enige tijd gebruik maken van een garantieregeling van de overheid, de BMKB. Bij leningen tot €267K wordt een garantie van 75% gegeven en bij leningen daarboven (tot €1,5 miljoen) van 50%. Deze garantie wordt tussen de 2.500-3.500 keer ingezet door banken per jaar, waarbij er in 2020 en 2021 een sterke daling te zien was.

In een uitgevoerde evaluatie over het gebruik van de BMKB regeling over de periode van 2015-2020, bleek dat deze garantieregeling vooral gebruikt wordt voor bedrijven met >10 werknemers. Voor micro-bedrijven, wordt deze regeling nog weinig ingezet door banken.

Mogelijk dat deze regeling van het IMK hier verandering in kan brengen, al verwacht ik dat het lastig wordt voor het IMK om banken te overtuigen om dit in te zetten als alternatief voor de BMKB die toch redelijk op maat is gemaakt voor banken.

Kansen voor non-bancaire financiers

Deze garantieregeling zou mogelijk wel interessant kunnen zijn voor non-bancaire financiers. De huidige versie van de BMKB sluit namelijk (nog) niet goed aan bij hun werkwijze.  Als deze garantieregeling goedkoper en sneller is dan de BMKB, dan zou dit voor deze financiers wel interessant kunnen zijn.

Seminar Introductie Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) voor adviseurs en financiers

In samenwerking met juristen van ACG International en Hupkes advocaten organiseert Stichting MKB Financiering op 21 september een kennisbijeenkomst rond de Wwft.

Op basis van praktijkvoorbeelden wordt besproken wat de reikwijdte van de Wwft is, de laatste inzichten (en jurisprudentie) wat er onder de definitie van witwassen valt en daarbij ook welke risico’s er voor financiële dienstverleners en adviseurs zijn.

Kennisontwikkeling sector

Dit seminar is onderdeel van de scholingsagenda voor adviseurs en kennisbijeenkomsten die georganiseerd worden voor medewerkers van Erkend MKB Financiers.

Inschrijven en meer informatie: "Seminar Wwft"

Vacature

Onderzoeker gezocht voor project “Verkenning medewerkersparticipatie Regio Utrecht”

Na de zomer ga ik starten met een verdiepend onderzoek naar het gebruik van medewerkersparticipatie in de regio Utrecht, wat mogelijke knelpunten zijn en op welke manier dit verder gestimuleerd zou kunnen worden.

Dit is een vervolg en verder verdieping op het onderzoek "Making employee ownership work in startups and SME’s" wat vorig jaar is uitgevoerd.

Qua ondersteuning zijn wij nog op zoek naar een junior onderzoeker / stagiair om hier ons voor 3-6 maanden in te ondersteunen. Interesse? Neem rechtstreeks met mij contact op, of kijk op onderstaande informatie pagina.

Meer informatie: "junior onderzoeker / stagiair voor “Verkenning medewerkersparticipatie ROM Regio Utrecht"

Contact

Meer weten over community finance, community ownership en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?

Ik geef regelmatig lezingen, workshops en inspiratiessessies voor management teams of op congressen. Interesse?

Neem gerust contact op via een reactie op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).