Invest-NL over mkb financiering | Vrouw zoekt geld | Participatory grantmaking | Financieringswijzers en fondsenzoekers
Vanwege een interview/podcast met Wouter Bos (Invest-NL) over mkb financiering die woensdag pas online kwam is deze nieuwsbrief een dag later dan normaal. In het interview spreek ik met Wouter Bos en Hans Biesheuvel over de ruimte die Invest-NL heeft voor indirect investeren in het mkb (via non-bancaire financiers) en het doorverwijzen en samenwerken van Invest-NL met Erkend MKB Financiers.
Deze week ook een serie artikelen over zelfbestuur door burgers en de rol en noodzaak van nieuwe financieringsmodellen hierin.
Ook bespreek ik de opkomst van investeringsfondsen voor vrouwen en waarom ik dit een slecht idee vind (maar ook wat een beter alternatief is).
Volgende week ben ik op vakantie, dus de volgende nieuwsbrief verschijnt weer op 26 februari. Blijf me gerust tips en suggesties sturen!
Deze artikelen heb ik deze week geselecteerd:
- Interview Invest-NL met Wouter Bos over mkb financiering
- Eén kapitaalmarkt in de EU, lukt het ooit?
- EIF start met €75 miljoen fonds voor "Blue Economy" bedrijven
- Burgerinitiatieven zijn alleen duurzaam met een verdienmodel
- Participatory grantmaking - Hoe de mensen om wie het gaat zelf meebeslissen over fondsen en subsidies
- Vrouw zoekt geld
- Vervangt Private Equity het microkrediet in ontwikkelingslanden?
- Financieringswijzers en fondsenzoekers - Voor elke doelgroep een eigen doorverwijstool?
- SMF Blog: Ondernemers financieren ondernemers (kredietunies)
Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.
Ronald
PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.
Interview Invest-NL met Wouter Bos over mkb financiering
Deze week had ik samen met Hans Biesheuvel van ONL voor Ondernemers een afspraak met Wouter Bos om te spreken over de doelen van het investeringsfonds Invest-NL en de mogelijkheden om ook de mkb financieringsmarkt hiermee (indirect) te ondersteunen.
Na afloop van het gesprek namen we daarnaast een podcast op (22 min) om de belangrijkste punten voor een breder publiek toe te lichten.
Indirect financieren
Tijdens de podcast heb ik o,a. gevraagd naar de wijze waarop Invest-NL wil gaan investeren. Het antwoord hierop was: "We hebben geen beperking tot het soort financiering wat we mogen doen. De hoofdregel is: we moeten alleen dingen doen waarvan de markt zegt dat niet (alleen) te doen. Het kan direct, door zelf leningen uit te geven of aandelen te nemen. Maar ook indirect, we kunnen bijvoorbeeld fondsen financieren."
Dit geeft dus interessante aanknopingspunten voor non-bancaire financiers om ook aan te kloppen bij Invest-NL, om bijvoorbeeld samen met Invest-NL gezamenlijk een fonds op te zetten.
Quick-scan en doorverwijzen naar Erkend MKB Financiers
Op de site van Invest-NL staat een Quickscan waar ondernemers via enkele gegevens (sector, bedrag en businessplan) onderzoeken of ze in aanmerking komen voor financiering via Invest-NL. Op basis van de uitslag kan een ondernemer een aanvraag indienen, of je wordt doorverwezen naar andere partijen die beter bij de sector of fase van het bedrijf passen.
Op dit moment wordt vooral doorverwezen naar ROMs (<€5 miljoen aanvragen), RVO (subsidies) en KvK (algemene informatie). In de podcast heeft Wouter Bos aangegeven zeer geïnteresseerd te zijn om ook door te verwijzen naar non-bancaire financiers die een kwaliteitskeurmerk hebben.
Binnenkort vind dan ook een vervolggesprek plaats om de Erkend MKB Financiers op te nemen in deze Quick-scan.
Het gehele interview is als Podcast (22 min) hier terug te luisteren.
Eén kapitaalmarkt in de EU, lukt het ooit?
De Europese economie kan sneller groeien als investeerders grensoverschrijdend in heel Europa hun geld aan het werk kunnen zetten. Maar daarvoor is een Europese kapitaalmarkt nodig, met één set regels. In het FD deze week een achtergrondartikel waarom de kapitaalmarktunie maar niet van de grond komt.
Bancaire financiering blijft de norm
De reden voor het stimuleren van een Europese kapitaalmarktunie kwam mede vanuit de analyse dat Europese bedrijven te veel bancair gefinancierd waren en de bedrijven zouden zich meer via de kapitaalmarkt zouden moeten gaan financieren. Dit is echter nog niet van de grond gekomen blijkt uit dit artikel. In 2018 werd, volgens cijfers van AFME (Association for Financial Markets in Europe) 88% van de financiering aangetrokken via banken (2% meer dan in de periode 2013-2017). Ter vergelijking: in de VS verzorgen de banken maar een derde van de geldmiddelen.
Na de kredietcrisis werd alternatieve financiering de norm in Amerika
De kredietcrisis maakte duidelijk dat de Europese economie overmatig afhankelijk is van de banken. Nadat in 2008 de banken de grond onder de voeten wegzakte, gingen de kredietkranen dicht en zakte de bedrijvigheid compleet in. In Amerika hadden de banken het net zo moeilijk, maar daar konden bedrijven uitwijken naar de kapitaalmarkt. Vanuit het hele land sprongen financiers - van private equity, tot hedgefondsen, verzekeraars en kredietunies - met liefde in het gat dat de banken lieten vallen, voor zover ze die kredietverlening al niet voor een flink deel verzorgden.
Die marktstructuur zou Europa ook moeten hebben, klonk het uit denktanks, academia en beleidscomités. Er kwam een actieplan en de toenmalige eurocommissaris, de Brit Jonathan Hill, mocht vanaf 2015 de kar gaan trekken richting een kapitaalmarktunie.
Bedrijven vergroten buffers ten koste van investeringsbudget in Europa
Bedrijven zijn in Europa echter niet op zoek gegaan naar andere bronnen om hun afhankelijkheid van de banken te beperken, stelt AFME. Ze hebben in plaats daarvan gekozen voor het vergroten van hun buffers vanuit de kasstroom. Dat is ten koste van hun investeringsbudget gegaan en dat heeft het economisch herstel getemperd.
Harmonisatie noodzakelijk
Uit het artikel blijkt verder dat harmonisatie noodzaak is, maar omdat dit ingrijpt op nationale wetgeving het maar heel langzaam van de grond komt. Dit levert veel aanvullende kosten op voor cross-border financieringen voor investeerders en ondernemers die financiering zoeken.
Met de Europese Crowdfunding wetgeving is nu een eerste stap gezet om dit vorm te geven. Het is echter slechts een heel kleine stap en er moet nog heel wat gebeuren voor de de Europese kapitaalmarktunie werkelijk een succes genoemd kan worden en voor lagere kosten gaat leiden voor investeerders en ondernemers in Europa.
EIF start met €75 miljoen fonds voor "Blue Economy" bedrijven
De Europese Commissie stelt via het EIF €75 miljoen beschikbaar om nieuwe om Venture Capital en andere equity fondsen op te zetten om specifiek bedrijven (mkb) in de "blue economy" te stimuleren.
Dit is weer een duidelijke aanwijzing dat er alleen maar meer gespecialiseerde fondsen rond een bepaald thema op de markt blijven komen.
Invest-NL richt zich ook op deze sector
Ook Invest-NL ziet investeren in deze sector als een van haar speerpunten. De financieringsuitdagingen die zij in deze sector zien omschrijven zij als volgt:
Er is eigenlijk geen discussie over de kansen die de Blue Bio Economy biedt. Maar het kunnen verzilveren van de kansen is niet vanzelfsprekend. Vaak is er een grote behoefte aan geduldig kapitaal. Hierin kan Invest-NL het verschil maken. We kunnen wat langer op ons geld wachten dan de meeste marktpartijen. Daarnaast zijn we bereid meer risico te nemen, kunnen we grotere bedragen investeren en hebben we toegang tot overheden en Europese investeringsgelden.
De timing van Invest-NL hiervoor is dus goed en zij kan direct aanhaken op dit nieuwe Europese programma. Daarbij zou co-financiering tussen EIF/Invest-NL en aanvullende, gespecialiseerde financiers een reële manier zijn om de juiste financieringsmix te maken.
Download hier het Rappport 'Roadmap for the blue bio economy' van Invest-NL.
Burgerinitiatieven zijn alleen duurzaam met een verdienmodel
Burgerinitiatieven zijn in opkomst. Maar we moeten niet denken dat sociaal doe-het-zelven wel even het gat opvult dat de overheid laat vallen, waarschuwt onderzoeker Hiska Ubels in de Volkskrant.
Verdienmodel op termijn noodzakelijk
Volgens haar is zelfredzaamheid van lokale gemeenschappen op de langere termijn onrealistisch. Betrokken inwoners beginnen bijna altijd met veel energie aan nieuwe initiatieven. Maar écht iets voor elkaar krijgen is een zaak van lange adem, constateert Ubels. Initiatieven die ook op langere termijn succesvol zijn, hebben vaak een verdienmodel, of er zijn blijvende directe belangen.
Living Labs met business-case
Hetzelfde speelt bij het concept van "Living Labs", experimentele proeftuinen die de laatste jaren overal zijn opgezet om maatschappelijke uitdagingen te testen. Opschaling van deze initiatieven na de pilot fase is vaak lastig als niet vanaf het begin rekening gehouden wordt met verdienmodellen, wetten en de voorkeuren en de belangen van burgers. Dat blijkt uit onderzoek van het Rathenau Instituut.
Het rapport beschrijft een perspectief voor het ontwikkelen van een opschalingsstrategie voor living labs. Hierbij worden vier dimensies getoond waarin innovaties ingebed moeten worden: technologie, economie, regulering, en sociaalcultureel.
Naast de vier dimensies worden er vier basisroutes uitgewerkt waarlangs de innovaties kunnen opschalen: groei, replicatie, circulatie en institutionalisering.
De vier dimensies en de vier routes samen kunnen initiatiefnemers van living labs helpen bij het ontwikkelen van een opschalingsstrategie.
Het rapport geeft 4 lessen voor opschaling van lokale initiatieven:
- Leer met living labs over innovatie én haar maatschappelijke inbedding.
- Anticipeer vroeg op een mogelijke uitbreiding.
- Verweef living labs met grotere onderzoeks- en innovatietrajecten.
- Betrek intermediaire organisaties.
"participatory grantmaking" - Hoe de mensen om wie het gaat zelf meebeslissen over fondsen en subsidies
Wereldwijd zijn er steeds meer fondsen (en overheden) die bij het verdelen van donaties en subsidies een soms zelfs beslissende stem geven aan de mensen om wie het uiteindelijk gaat. Zulke manieren van werken staan internationaal bekend als ‘participatory grantmaking’.
3 modellen om dit in Nederland in te richten
In een voor-publicatie beschrijft Martijn Arnoldus welke 3 modellen er zijn om dit in Nederland in te richten. De publicatie verschijnt in maart en hier is daar meer over te vinden.
De modellen die hij beschrijft zijn:
De lekenexpert modellen - Vormen van meebeslissen waarbij een vertegenwoordiging van de doelgroep of de gemeenschap om wie het gaat, wordt betrokken bij de verdeling van de middelen. Wat voorop staat is dat er een goede afspiegeling is van de, vaak divers samengestelde doelgroep. Bij lekenexpert modellen zitten de meebeslissers meestal voor langere tijd in die rol en zijn zij over het algemeen niet zelf direct betrokken bij de aanvragen die beoordeeld moeten worden.
De open meedoen modellen - Een tweede basismodel gaat over werkwijzen waarbij een veel groter publiek bij besluitvorming wordt aangehaakt. Soms gebeurt dat met stemmen, maar er zijn ook modellen waarin iedereen uit de doelgroep wordt uitgenodigd om op meer intensieve wijze te komen co-creëren. In elk geval wordt directe participatie veel breder mogelijk gemaakt (en nagestreefd) dan in de andere twee basismodellen.
De onderling verdelen modellen - Waar het tweede basismodel een uitstraling heeft van ‘hoe meer zielen, hoe meer vreugd’, roept het derde basismodel in eerste instantie misschien een gevoel van ‘ons kent ons’ en achterkamertjespolitiek op. Dat is jammer, want de modellen waarbij de aanvragers met elkaar besluiten hoe de taart verdeeld wordt, vind ik de meest fascinerende van alle vormen van participatory grantmaking. Soms gebeurt dat anoniem, waarbij aanvragers de voorstellen van anderen te lezen krijgen, maar het spannendst en in sommige opzichten meest kostbaar, zijn werkwijzen waarbij de aanvragers echt met elkaar aan tafel gaan.
Wie hier meer over wilt weten kan zich ook aanmelden voor een masterclass op 5 en 9 maart in Utrecht.
Vrouw zoekt geld
Nog geen 10% van de risicofinanciering belandt bij startups opgericht door vrouwen. Hoe komt dat en is het een probleem? Wat kan je doen als vrouwelijke ondernemer? En waar klop je aan als het bij reguliere financiers niet lukt? Deze vragen worden besproken in een uitgebreide blog van KvK op basis van eerder onderzoek van Techleap.nl.
94,3% venture capital naar startups met alleen mannen
Tussen 2008 en 2019 staken investeerders van venture capital hun geld voor 0,8% in teams met alleen vrouwen, voor 4,9% in mixteams en voor 94,3% in teams met alleen mannen. En dat terwijl 17% van de startups een vrouwelijke (mede)oprichter heeft. Dit bleek uit onderzoek van Techleap in 2019 naar investeringen in startups. Er gaat dus relatief minder geld naar startups waar vrouwen aan het roer staan dan naar startups opgericht door mannen.
Oorzaken
Waarom zijn de verschillen in financiering tussen mannen en vrouwen eigenlijk zo groot? Uit onderzoek uit 2017 van Janneke Niessen en Eva de Mol blijkt dat dit o.a. komt door vooringenomenheid (bias) van investeerders. De onderzoekers omschrijven dat als volgt:
"Dat gaat om hoe een investeerder mannen en vrouwen beoordeelt, taalgebruik en vragen. Een jonge vrouw is onervaren en een jonge man heeft potentie. Vrouwen krijgen meer vragen over het verleden en mannen over de toekomst. Dan wordt het een heel ander verhaal en dat beïnvloedt financiering. Bij zowel mannen als vrouwen speelt bias een rol, maar omdat investeerders vooral mannen zijn, werkt bias één kant op.”
Een andere oorzaak is het netwerkeffect. “Je hebt vaak een introductie nodig om bij venture capital aan tafel te komen. Dat loopt via een vaak gesloten netwerk via een oude werkgever of opleiding”.
Vrouwen bouwen andere bedrijven
Ook het type onderneming speelt een rol volgens het artikel. Vrouwen bouwen andere bedrijven. Dan moet je met alternatieve financiering werken. Bij ‘high growth’-ondernemers zijn drijfveren van mannen en vrouwen gelijk: passie en de wil om een groot bedrijf te bouwen. Veel vrouwen doen langer over het bepalen hoe ze willen uitbreiden en of ze wel externe investeerders willen.”
Het verschil kan ook liggen aan een andere houding, denkt Sara Liesker die in het artikel wordt aangehaald. Ze is jurist en oprichter van Liesker Procesfinanciering. “Ik vind het lastig, en misschien meer vrouwen, om een lening af te sluiten. Ik spaar liever dan dat ik met geld van anderen risico neem. Ik zie dat ook bij vrouwelijke ondernemers die ik coach. En bij durfkapitaal sta je als ondernemer op de voorgrond. Je hebt 1-op-1-gesprekken met een commissie van investeerders. Bij crowdfunding en de bank krijg je vragenlijsten, waar je over na kunt denken.”
Andere financieringsmodellen ipv fondsen voor vrouwen
Persoonlijk denk ik niet dat het oprichten van specifieke VC-fondsen en kredietunies voor vrouwelijke ondernemers nu de beste oplossing is. Zelf ben ik eerder een voorstander van meer diversiteit in het financieringslandschap met meer inclusieve/sociale financiers. Waarbij zij zich richten op meer dan hoog-risico/snelle-groei bedrijven met een snelle exit (wat de traditionele VC-markt is).
Geen unicorns, maar zebra's
Een mooi voorbeeld is Oregon Venture Fund in de VS, waar vooral gestuurd wordt op impact en lokale werkgelegenheid en coaching een belangrijke role heeft en de beweging van Zebras Unite die niet meer "unicorns", maar meer "zebra's" willen.
Via dit soort financiers zullen vanzelf meer vrouwen (maar ook mannen) aan aanvullende groeifinanciering komen voor bedrijven die niet perfect binnen het traditionele VC-model vallen. Ik ben er van overtuigd dat dit beter werkt dan het huidige VC-model te blijven gebruiken en fondsen op te zetten die alleen beschikbaar zijn voor vrouwen.
Vervangt Private Equity het microkrediet in ontwikkelingslanden?
Niet de vaak aangehaalde microkredieten, maar leningen aan middelgrote bedrijven en investeringen door private-equityhuizen helpen ontwikkelingslanden het meest vooruit. Dat concluderen onderzoekers van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD), zo blijkt woensdag uit een publicatie van economenblad ESB. De EBRD plaatst vraagtekens bij het nut van microkredieten bij de bestrijding van armoede.
€9,5 miljard in private equity in ontwikkelingslanden
Dat het EBRD hier zelf ook actief werk van maakt blijkt wel uit het feit dat de ontwikkelingsbank in 2018 voor €9,5 mrd gestoken heeft in bijna 400 projecten in bijna 40 landen wereldwijd.
Microkrediet voor consumptieve bestedingen en niet voor ondernemerschap?
In de praktijk gebruiken afnemers van microkredieten de leningen vaak voor consumptief krediet, zoals de aanschaf van een koelkast, of om te kunnen eten als een oogst is mislukt. Uit onderzoek van de laatste jaren, onder meer van Nobelprijswinnaar Abhijit Banerjee, blijkt steeds vaker dat microkrediet niet doet waarvoor het bedoeld is: ondernemerschap aanjagen.
Een bijzondere conclusie die haaks staat op de algemene perceptie dat microkredieten juist een vorm van inclusieve financiering is om vrouwen en kleine ondernemers te stimuleren om voor zichzelf te beginnen. De onderzoekers pleiten verder niet voor afschaffing van microkrediet. Om vrouwen toegang te geven tot het financiële systeem en risico's van misoogsten op te vangen zouden het nuttige toepassingen zijn. Echter niet om ondernemerschap te stimuleren.
Ik ga me de komende tijd hier eens wat verder in te verdiepen om te achterhalen of er nog andere actuele onderzoeken zijn die dit ondersteunen of juist tegenspreken. Stuur me gerust dit soort rapporten als je hier meer over weet.
Financieringswijzers en fondsenzoekers - Voor elke doelgroep een eigen doorverwijstool?
Het aanbod van private en publieke fondsen en financiers blijft groeien. Afgelopen week beschreef ik al dat er steeds meer gespecialiseerde financiers bijkomen die op sector, levensfase of regio hun financiering aanbieden. Dit levert meer mogelijkheden en kansen voor ondernemers op, maar maakt de zoektocht ook steeds ingewikkelder.
Financiering in Utrecht
Als een van de eerst regio's hebben nu 22 Utrechtse fondsen die gevestigd en actief zijn in de regio Utrecht samenwerking gezocht om een eigen zoek-portal op te zetten via FondsenUtrecht.nl Het gaat hierbij echter alleen om subsidies. Dit is ook heel duidelijk gefocust op regionale ondernemers die hiermee op weg worden geholpen.
Overzicht van websites die doorverwijzen naar financiers (input gevraagd)
Nu er zoveel fondsen, subsidies, non-bancaire financiers en andere financiers zijn, wordt het steeds lastiger voor ondernemers en adviseurs om een juiste weg te vinden. Ik vroeg me daarom af of er nog meer alternatieven waren, zoals in Utrecht. Ik kon er enkelen vinden, maar mis er vast nog een aantal. Stuur me gerust de belangrijkste websites die ik nog mis!
- Verwijstool Stichting MKB Financiering - Overzicht non-bancaire financiers voor het mkb die voldoen aan het keurmerk Erkend MKB Financier.
- Financieringswijzer IMK - Zoeken naar financiering via 19 vragen via IMK.
- MKB Financieringsgids - Uitgebreid overzicht financieringsregelingen in de regio Brainport.
- Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen - Overzicht ROMs die risico-kapitaal tot ca. €5 miljoen kunnen investeren in regionale ondernemingen
- Subsidiewijzer RVO - Overzicht subsidies en garantieregelingen Nederlandse overheid
- Regionale Energie fondsen - Overzicht met 15 Regionale Energie fondsen (€ 750 miljoen in beheer) waar ondernemers aan kunnen kloppen voor energie transitie financieringen.
- Culturele Financieringswijzer - Online tool voor zoektocht naar financiering voor culturele ondernemers.
Stichting MKB Financiering - kennis blog
Ondernemers financieren ondernemers (kredietunies)
Raifeissenbanken en Boerenleenbanken waren coöperatieve organisatie waarbinnen boeren elkaar financieel ondersteunden met financiering. Bij de huidige kredietunies is dat niet anders, waarbij de beroepsgroep “boeren” vervangen is door het bredere begrip “Ondernemers.”
Lees hier verder over de ontwikkeling en verschillende vormen van kredietunies.
Contact
Meer weten over nieuwe financieringsvormen en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).
Comments ()