Financiële problemen voor 24% mkb | Loonoffers van personeel? | Eigen vermogen fonds mkb en winwin-lening nodig voor solvabiliteit mkb

Nu het duidelijk wordt dat er weer beperkingen aan gaan komen (of zelfs een volledige lockdown), is het zorgelijk om te zien dat een deel van het mkb nog steeds liquiditeitsproblemen heeft en dat deze de afgelopen maanden groter zijn geworden. Uit de laatste liquiditeitsmonitor blijkt dat 24% van de bedrijven de komende 4 maanden in de problemen verwacht te komen.

Met meer steunmaatregelen en (bancaire) leningen zijn bedrijven niet alleen geholpen. Daarom is het nu ook belangrijk om in te zetten op het versterken van de solvabiliteit. Het Comité voor Ondernemerschap kwam al eerder met de oproep voor een "eigen vermogen mkb fonds". Dit is een mooi initiatief, alleen is dit vooral op het middenbedrijf gericht en zal er toch ook een alternatief moeten komen voor het micro- en kleinbedrijf om het eigen vermogen te kunnen versterken. Daarom nogmaals een oproep voor de invoering van een "winwin-lening", een fiscaal vriendelijke achtergestelde lening.

Artikelen deze week:

• 24% mkb bedrijven heeft urgente liquiditeitsproblemen
• Comité voor Ondernemerschap: groei valt stil bij mkb door tekort personeel, financiering en beperkte digitalisering
• Bijna niemand gaat nog failliet. Wie valt er wel om?
• Loonoffers: het komt aan op solidariteit
• Viisi: Financiële sector veranderen van binnenuit

Veel leesplezier weer deze week. Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.

Ronald

PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.

24% mkb bedrijven heeft urgente liquiditeitsproblemen

Hoewel de meest urgente liquiditeitsproblemen minder zijn geworden, verwachten steeds meer ondernemers binnen 3-4 maanden toch weer financieel knel te komen zitten. Dit blijkt uit de 2-maandelijkse liquiditeits-monitor die Stichting MKB Financiering en ONL voor Ondernemers uitvoeren sinds de start van de corona-crisis.

Uit de peiling blijkt dat 24% van de ondernemers aangeeft binnen 4 maanden in de problemen te komen om rekeningen te betalen. Tijdens de vorige meting in de zomer was dit nog 17%.

Aankomende lockdown vraagt om nieuwe steunmaatregelen

Het nieuwe compensatiepakket van het kabinet is niet voldoende voor ondernemers bij de nieuwe lockdown of beperkingen die er aan komen. Dit geven ook MKB Nederland en ONL aan. De Tweede Kamer heeft al de wens geuit dat ondernemers ruimer gecompenseerd moeten gaan worden. Onder andere de terugkomst van de NOW-regeling (loonkostensubsidie) wordt nu voorgesteld en een verhoging van het TVL-platform van €1,8 miljoen naar €2,3 miljoen om ook middelgrote bedrijven tegemoet te komen.

Structurele oplossingen nodig

Hoewel de steunpakketten op dit moment urgent zijn, is het geen structurele oplossing. Het is belangrijk dat de financiële positie van ondernemers gaat verbeteren, waarbij naast urgente liquiditeitsproblemen ook de solvabiliteit wordt verbeterd voor de stabiliteit van de ondernemingen.

Hier is geen enkele oplossing voor wat voor alle sectoren en omvang van bedrijven geschikt is, dus er zal een mix aan maatregelen moeten komen.

Hét mkb bestaat niet - diverse oplossingen voor klein, midden en grootbedrijf

Voor grotere financieringen is het "Post-Covid Groeifinanciering Initiatief" opgezet door ABN AMRO, ING en Rabobank en het pensioenfonds ABP met €400 miljoen aan vermogen. Via dit fonds worden achtergestelde leningen tussen de €5-50 miljoen verstrekt, die voor 50% worden afgedekt met de staatsgarantie Groeifaciliteit. Hiermee kunnen 20-40 bedrijven ondersteund worden.

Het "eigen-vermogen fonds voor het mkb" wat het Comité voor Ondernemerschap heeft voorgesteld is gericht op het middenbedrijf. Door met een gestandaardiseerd product te werken (achtergestelde leningen tussen €250.000 en €5 miljoen, met strenge randvoorwaarden) is het product relatief snel uit te rollen en een aanvulling op bestaande bancaire en non-bancaire financieringen. Afhankelijk van de vraag is verwachting dat er tussen de 300-1000 bedrijven per jaar er gebruik van maken.

Voor het kleinbedrijf en startups werkt maatwerk (zoals bij Post-Covid Groeifinanciering Initiatief) of een standaard product (eigen vermogen fonds Comite voor Ondernemerschap) niet. Hierbij zou beter gebruik gemaakt moeten worden van private investeerders en particulieren uit de omgeving van de ondernemers. Hierbij is het belangrijk om twee doelgroepen te onderscheiden:

• Traditioneel kleinbedrijf
• Startups / snelle groeiers

In het eerste geval zullen vooral vrienden, familie en klanten aangesproken kunnen worden om eenmalig de ondernemer te ondersteunen. Hiervoor is een winwin-lening een perfect instrument. In België hebben dit jaar 3.000-4.000 kleine bedrijven hiermee via een achtergestelde lening met zeer lage rente (1,75%) hun vermogenspositie kunnen versterken. Door de lage rente en kleine financieringen (max €300k, maar vaak onder €100k) is dit voor traditionele financiers niet interessant, maar vrienden en familie staan hier wel voor open. Door standaardisering van contracten, afspraken met de belastingdienst (belastingkorting) en banken (wordt als eigen vermogen gerekend) is dit een win-win voor ondernemer en investeerder.

Voor startups is het belangrijk dat business angels eenvoudiger regelmatig financiering gaan verstrekken aan startende ondernemers met groeipotentie. Deze investeerders verwachten een hoger rendement en zullen ook vaak in aandelen (of converteerbare leningen) willen deelnemen.

Achtergrond rapporten:

• Versterking solvabiliteit mkb - Comité voor Ondernemerschap
• Het stimuleren van de Nederlandse MKB-financieringsmarkt - fiscale steunmaatregelen op basis van internationale voorbeelden - Stichting MKB Financiering

Comité voor Ondernemerschap: groei valt stil bij mkb door tekort personeel, financiering en beperkte digitalisering

Hoewel een een groot deel van het mkb redelijk de coronacrisis is doorgekomen. blijkt de impact van de coronacrisis sterk te verschillen per bedrijf en sector. Dit schrijft het Comité voor Ondernemerschap in het jaarbericht 2021.

Gezonde groei nodig

Het Comité voor Ondernemerschap pleit in het jaarbericht voor ‘gezonde groei’, omdat deze leidt tot meer toegevoegde waarde, winstgevendheid en investeringsmogelijkheden en dus tot continuïteit van het mkb-bedrijf. Hiervoor zijn langetermijninvesteringen nodig voor het mkb, met name op het gebied van verduurzaming en digitalisering. Ook moeten bedrijven zich aanpassen met investeringen in menselijk kapitaal en arbeidsbesparende technieken om personeelstekorten te bestrijden.

Banengroei hapert

Het aandeel van mkb-bedrijven dat gezonde groei in banen als in productiviteit laat zien is vanaf 2017 gedaald. Daarmee staat de winstgevendheid van het mkb onder druk. In de zes jaar daarvoor was juist sprake van een opleving van de weerbaarheid en wendbaarheid van het Nederlandse mkb. Dit schrijft het FD nav het rapport.

"Mkb'ers vinden het moeilijk nieuwe groeimarkten te ontwikkelen", zegt Justin Jansen, hoogleraar ondernemerschap aan de Rotterdam School of Management en onderzoeker voor het rapport in de krant. "Ze hebben hun handen al vol aan nieuwe technologie en nieuwe concurrenten. De complexiteit groeit ze een beetje boven het hoofd."

Bovendien heeft het mkb het volgens het comité moeilijk met het aantrekken van krediet. Daarbij geldt: hoe kleiner het bedrijf, hoe minder kans op vreemd vermogen. Zo doet slechts 7% van de microbedrijven een succesvolle kredietaanvraag. "Ons kredietstelsel is nu alleen gericht op de financiering van gebouwen en voorraden, niet op het inspelen op toekomstige ontwikkelingen", zegt Harold Goddijn.

Eigen vermogen fonds mkb

Ook roept het Comité voor Ondernemerschap op om een nieuwe fonds voor het versterken van het eigen vermogen van het mkb op te zetten. Het gaat om risicodragend kapitaal (achtergestelde leningen) aan bedrijven die in de kern gezond zijn en een groot groeipotentieel hebben. De leningen zouden een aanvulling moeten zijn naast de huidige bancaire en non-bancaire financieringen die in de markt aangeboden worden. Hiervoor zou tussen de €350 miljoen en €1,75 miljard nodig zijn is de eerste inschatting.

Download Jaarbericht "Ondernemers in Beweging"

Bijna niemand gaat nog failliet. Wie valt er wel om?

Het aantal failliet verklaarde bedrijven is gedaald volgens het CBS. Er zijn in oktober 9 bedrijven minder failliet verklaard dan in september en kwam uit op 108. Het aantal uitgesproken faillissementen is historisch laag. Wie gaat er nog wel failliet?

Meeste faillissementen in de bouwnijverheid en handel

Van alle bedrijfstakken hadden de bouwnijverheid en handel het grootste aantal faillissementen. Volgens een analyse in het FD is het lastig om een lijn te ontdekken in de faillissementen uit september en oktober. Slecht ondernemerschap, ziekte en pech, het komt allemaal voor. Maar in nogal wat gevallen speelt corona, direct of indirect wel een rol.

Rechtbank minder streng

Er speelt echter ook nog iets anders. Advocaat Sylvain Caris geeft aan in het FD dat dat rechtbanken sinds corona terughoudender zijn bij het uitspreken van faillissementen. Elk geval wordt apart inhoudelijk beoordeeld. Daarbij zal de rechter naar alle relevante omstandigheden kijken, waaronder ook de huidige pandemie. Dit staat in de "tijdelijke regeling insolventiezaken" van de rechtspraak uit juni 2020.

Loonoffers: het komt aan op solidariteit

4 op de 5 werknemers willen geen loonoffer. Met een hecht en betrokken team is er kans dat medewerkers tijdelijk loon inleveren. Dit schrijft KvK in een uitgebreid artikel over het leveren van loonoffers door het personeel, waarin ze de case van Restaurant Pasta e Basta beschrijven (20 oproepkrachten en 10 vaste medewerkers ).

Alleen met wederzijdse instemming

Juridisch gezien kan een ondernemer dit niet eenzijdig opleggen. KvK aviseert dan ook om intensief in gesprek te gaan met het personeel en transparante te zijn. Werknemers zijn namelijk niet verplicht om akkoord te gaan met een loonoffer: je kunt arbeidsvoorwaarden alleen aanpassen met wederzijdse instemming.

Vakbonden en andere organisaties die de belangen van werknemers vertegenwoordigen adviseren werknemers meestal niet akkoord te gaan met een loonoffer. Een loonsverlaging heeft namelijk gevolgen voor de pensioenopbouw en de hoogte van een eventuele uitkering als iemand alsnog ontslagen wordt.

20% salaris inleveren voor 3 maanden

Toch bleek dat in de cases die beschreven staan, de werknemers wel akkoord gingen met een beperkte loonoffer. Daarbij ging het bijvoorbeeld om 20% minder salaris voor 3 maanden. Gelukkig ging het snel weer beter en kon het misgelooen bedrag in de vorm van bonussen alsnog worden uitgekeerd.

Geen loonoffer, maar medewerkersparticipatie

Voor structurele loonoffers zou een mogelijkheid ook zijn om een deel van het salaris uit te betalen in aandelen in het bedrijf. Bij het begin van de corona-pandemie, toen nog niet duidelijk was hoe lang en diep de crisis zou worden, schreven Prof. Erik Stam en ik hier nog een uitgebreid opinie stuk over: "Geen loonoffer in deze crisis, maar winst voor medewerkers".

Niet alleen zorgt dit op korte termijn voor verlichting van druk op de cash-flow van de onderneming, het levert ook aantoonbaar een innovatiever bedrijf en meer loyaliteit bij medewerkers op en zorgt op langere termijn voor betere welvaartspreiding. Lees hierover meer in ons onderzoek: "Medewerkersparticipatie: gelijkwaardiger vermogensverdeling én een stimulans voor ondernemerschap".

Viisi: Financiële sector veranderen van binnenuit

Een mooi artikel van Tom van der Lubbe, een van de oprichters van hypotheekadviseur Viisi, die van binnenuit de financiële sector wil verbeteren door als organisatie te sturen op zelfsturing van eigen personeel, via holocracy, maar ook pleit voor een meer bescheiden opstelling van de financiële sector. Het boek "Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers" van Rutger Bregman en Jesse Frederik is dan ook het eerste wat nieuwe medwerkers krijgen.

Provisieverbod

Een mooi voorbeeld wat Tom aanhaalt is het provisieverbod voor adviseurs van hypotheken. Hoewel het in het belang van de klant was, werd dit jarenlang vanuit de sector tegengewerkt. Hierdoor werden er onderling geen afspraken gemaakt en was wetgeving uiteindelijk nodig om dit af te dwingen. Een onwenselijke situatie, die juist veel meer beperkingen opgelegd heeft:

“In 2010, na de financiële crisis, constateerden we dat de financiële sector niet wezenlijk zou veranderen. De sector liet het momentum voorbijgaan. Het eigen belang bleef leidend. Volgens mij werken er geen slechte mensen in de financiële sector, maar is er de onmacht om het systeem en het eigen gedrag te veranderen. Het lijkt wel of iedereen wacht op overheidsingrijpen. Neem het provisieverbod. De sector verzette zich hier jaren met hand en tand tegen, terwijl een provisieverbod in wezen beter is voor de klant en uiteindelijk ook beter voor de sector zelf. Waarom wil je als adviessector niet af van het imago van zakkenvullers? Natuurlijk moet je met zijn allen door de pijn heen, maar principes doen nu eenmaal pijn. Wie zich losmaakt van zijn eigen belang en kijkt naar het grotere geheel kan in feite niet tegen een provisieverbod zijn. Het is dat het wordt afgedwongen, anders zou zo’n verbod er nog niet gekomen zijn.”

Bij adviseurs van zakelijke financieringen speelt nu dezelfde discussie. Eigenlijk is iedereen het er over eens dat het beter is voor de ondernemer dat er een provisieverbod komt. Wanneer de sector zelf dit niet besluit in 2022, dan verwacht ik dat hier ook snel wettelijke regels voor gaan komen. Het zou verstandig zijn wanneer de sector gezamenlijk besluit om ook over te stappen naar een nieuw verdienmodel.

Dit gaat zeker niet makkelijk zijn op korte termijn, maar ook bij hypotheken en in de verzekeringsmarkt voor consumenten is deze transitie wel doorgevoerd en voor de klant, adviseur en financier is de nieuwe situatie veel overzichtelijker en is er een gelijk speelveld gecreëerd.

Contact

Meer weten over community finance, community ownership en nieuwe businessmodellen en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).