ESMA rapport crowdfunding, lokaal eigendom duurzame energie groeit, toekomst financieringsmarkt

Tentoonstelling "Let's Talk money" in Depot Boijmans van Beuningen in Rotterdam

Dit jaar ging symbolisch van start met een bijeenkomst in het depot van Bolijmans van Beuningen waar de tentoonstelling "Let's Talk Money" van Carlijn Kingma over het huidige financiële systeem werd afgesloten en ik gevraagd werd om mijn visie te geven over de toekomst van ons financieringslandschap. Hierbij ben ik ingegaan op de steeds grotere rol van burgerparticipatie en mede-eigenaarschap en welk effect dit gaat hebben op (de stabiliteit van) het financiële systeem (spoiler: die rol wordt veel groter en dit zorgt voor een stabieler systeem).

Deze ontwikkeling is nu al zichtbaar in een aantal onderzoeken die ik hier vandaag wil delen. Uit de eerste resultaten van de Europese toezichthouder ESMA blijkt dat 17% van de crowdfunding investeringen over grenzen heen gedaan worden. Hiermee wordt kapitaal van retail beleggers mobieler. Ook blijkt uit de Financiële Participatiemonitor dat ruim 40% van de windparken in eigendom is val lokale betrokkenen (bedrijven en particulieren). EN het congres "Samen werken, samen bezitten" gaat nog een stap verder en onderzoekt bedrijven die voor 100% eigendom zijn van medewerkers (werknemerscoöperaties).

Inhoud nieuwsbrief:

ESMA onderzoek: Franse en Nederlandse crowdfunders meest actief
Financiële Participatiemonitor 2023: lokaal eigendom bij windparken in de lift
Toekomst van de financieringsmarkt (Waterworks of Money)
Minister Beljaarts gaat fiscale nadelen aandelenopties aanpakken
International Conference on Alternative Finance Research
Congres: Samen werken, samen bezitten

Veel leesplezier,

Ronald

ESMA onderzoek: Franse en Nederlandse crowdfunders meest actief

Sinds de invoering van de Europese Crowdfunding wetgeving zijn platformen met de ECSPR vergunning verplicht om regelmatig data aan te leveren aan nationale toezichthouders. Deze gegevens worden dan geaggregeerd gedeeld met de Europese toezichthouder ESMA.

Afgelopen week kwam het eerste rapport uit over de data van de transacties over 2023 (dus niet 2024, zoals in de titel van het rapport staat). Omdat dat jaar nog lang niet alle platformen de vergunning bij het begin van het jaar ontvangen hadden (de deadline was 10 nov 2023) is mijn schatting dat dit slechts 30% van de markt is.

Enkele opvallende inzichten, ondanks de beperkte data:

Crowdlending was het meest populair. Voor Nederland lijkt dit logisch, maar in landen als Italië en landen in Oost-Europa is equity crowdfunding bijvoorbeeld ook erg populair en zijn er veel platformen die zich hierop richten.
Gemiddeld vinden er al 17% cross-border investeringen plaats. Er zijn echter grote verschillen tussen landen. Platformen in Oostenrijk en Estland halen het percentage omhoog met 80% cross-border investeringen.
Nederland scoort heel hoog. Dit komt deels omdat de Nederlandse markt goed ontwikkeld is, maar ook omdat in verhouding al veel Nederlandse platformen voor of vlak na 2023 de ECSP vergunning ontvingen.

Al met al zeggen deze cijfers nu nog niet heel veel. Het wordt eigenlijk pas interessant om dit rapport in te zien over heel 2024. Toch tonen ze wel aan dat er zeker steeds meer cross-border investeringen plaatsvinden, wat een belangrijke reden was om de ECSP in te voeren.

Op 23 januari zullen de onderzoekers van ESMA het rapport verder toelichten en eventuele vragen beantwoorden: "Webinar on the 2024 Market Report on Crowdfunding in the EU".

Zie een uitgebreidere analyse van mij en download het gehele rapport hier:

Financiële Participatiemonitor 2023: lokaal eigendom bij windparken in de lift

Verdeling eigendom van nieuwe windparken

De Financiële Participatiemonitor over 2023 laat een stijgende trend van lokaal eigendom in windparken zien. De monitor geeft inzicht in de toepassing van financiële participatie bij wind- en zonprojecten.

50% van projecten in lokaal eigendom in 2030?

In het Klimaatakkoord van 2019 werd afgesproken dat in 2030 minimaal de helft van de hernieuwbare energieproductie in Nederland lokaal eigendom moet zijn. Dit streven draagt bij aan gelijkwaardige samenwerking tussen marktpartijen en lokale gemeenschappen en bevordert de maatschappelijke acceptatie van duurzame energieprojecten.

In deze laatste monitor wordt aangegeven dat bij windprojecten dit de goede kant op gaat en het percentage is toegenomen tot 40,5%, maar bij zonneparken blijft het lokale eigendom nog steken op 22%. Het lijkt er daarom op dat dit doel niet gehaald gaat worden, ook niet op basis van de projecten die nu in ontwikkeling zijn.

Download het gehele rapport hier: Monitor Financiële participatie hernieuwbare energie op land 2023.

The Waterworks of Money (Carlijn Kingma)

Toekomst van de financieringsmarkt

Op uitnodiging van cartograaf Carlijn Kingma en onderzoeksjournalist Thomas Bollen ging ik zondag 6 januari als afsluiting van het onderzoeksproject "Waterworks of Money" in het depot in Rotterdam van Museum Boijmans Van Beuningen in gesprek met Lector New Finance Martijn Jeroen Van Der Linden over de toekomst van de financieringsmarkt. Ondanks dat de bijeenkomst in de kerstvakantie viel was er overweldigende belangstelling voor dit onderwerp.

Particuliere financiering als nieuwe financieringsstroom

In het onderzoeksproject heeft Carlijn de afgelopen jaren gedetailleerd visueel in kaart gebracht hoe financiële markten werken. Hoe er geld wordt "gemaakt" en hoe dit binnen de economie verder "stroomt".

Tevens heeft ze een aantal alternatieve scenario's uitgewerkt, waaronder "The Valley of Debt-Free Money" ism de Spaanse oud voorzitter van de centrale bank Miguel Fernandez Ordóñez en leden van het International Movement for Monetary Reform, wat is geïnspireerd op het Chicago Plan for monetary reform en "The Agora of Democratic Money" wat is gebaseerd op de inzichten van de Griekse econoom en oud-minister van Financiën Yanis Varoufakis.

Tijdens de bijeenkomst bespraken we de haalbaarheid van deze scenario's en ook de kansen die huidige trends hiervoor bieden, zoals het draagvlak voor investeringen door particulieren als nieuwe financieringsstroom, naast de banken en overheid. Dit sluit ook aan op de oproep uit het Draghi-rapport dat meer (mkb) bedrijven financiering aan moeten kunnen gaan trekken van privaat kapitaal en minder afhankelijk moeten worden van bancaire financiering.

€500 miljard spaargeld

Een van de voorbeelden die ik hier deelde was het feit dat particulieren in Nederland op dit moment bijna €500 miljard aan spaargeld beschikbaar hebben en ze hiermee een belangrijke rol kunnen spelen in de financiering van transities of simpelweg de financiering van ondernemingen. Om dit in verhouding te zetten. De 3 grootbanken (ING, Rabobank en ABN Amro) hebben aan álle MKB bedrijven in Nederland minder dan een kwart hiervan (€113 miljard) uitgeleend.

Particulieren kunnen hier dus een grote rol in spelen. Nu al hebben we in de kleinzakelijke markt (financieringen <€1 miljoen) hier het "tipping point" bereikt en wordt ruim 1/3 van de bedrijven buiten banken om gefinancierd, waarbij het grootste deel van het kapitaal bij particulieren vandaan komen die direct (crowdfunding) of via fondsen investeren in het mkb.

Een breder landschap van aanbieders zorgt daarnaast ook voor meer stabiliteit en flexibiliteit in het financiële systeem, waarbij ondernemers meer keuze krijgen en financiers zich meer kunnen en moeten specialiseren om zich te blijven onderscheiden. Hierdoor zal er ook meer competitie ontstaan tussen de verschillende aanbieders, zowel bancair en niet-bancair.

Meer achtergrondinformatie over het onderzoek van Carlijn Kingma, inclusief het bestellen van de (limited edition) prints: Waterworks of Money.

Hierbij een uitgebreide beschrijving van deze bijeenkomst:

Minister Beljaarts gaat fiscale nadelen aandelenopties aanpakken

Minister Dirk Beljaarts heeft vlak voor het kerstreces een onderzoek gedeeld waarin de nadelige fiscale situatie rond aandelenopties in Nederland wordt aangetoond. Concreet wordt een voorbeeld aangehaald waarbij een medewerker die voor €10.000 aan aandelenopties krijgt, bijna €30.000 (!) zelf moet voorfinancieren. Het onderzoek is uitgevoerd door Bas Jorissen van Archipel Tax Advice. Op basis van een fictieve casus van "Josien" wordt de situatie uitgewerkt:

Josien verkrijgt bij de start van haar dienstverband bij de startup aandelenopties op 10% van de aandelen met een uitoefenprijs gelijk aan de marktwaarde van de aandelen op dat moment: €10.000. In Jaar 2 oefent zij de opties en wordt zij aandeelhouder, en in Jaar 5 worden die aandelen verhandelbaar. Ze zijn dan €50.000 waard. In Jaar 7 is er een exit en verkoopt Josien mee. De aandelen zijn dan €75.000 waard.

De uitwerking laat zien hoe negatief dit uitwerkt in haar situatie:

In Nederland moet Josien €29.800 'voorfinancieren'; €10.000 om de opties uit te oefenen, en nog eens €19.800 aan Box 1-belasting over het verschil tussen die uitoefenprijs en de aandelenwaarde op het moment dat ze in Jaar 5 verhandelbaar worden. Bij de Exit in Jaar 7 betaalt ze nog €8.250 in Box 2 en houdt ze in totaal €36.950 over aan de optiewinst van €65.000.

Wanneer we die opbrengst van €36.950 afzetten tegen het liquiditeitsrisico van €29.800 is haar Reward/Risk-ratio 1,23. Ter illustratie: in 'next up' Duitsland betaalt dat risico zich 4,46x uit en in 'best in class' UK zelfs 5,85x. Dit komt voornamelijk doordat in vrijwel alle omringende landen [1] de belasting pas geheven wordt bij verkoop [en dus niet voorgefinancierd hoeft te worden], en [2] het tarief op de verkoopresultaten sowieso lager is.

De minister heeft toegezegd om voor 1 juli 2025 met een advies te komen hoe dit in Nederland beter geïmplementeerd kan worden om meer in lijn te zijn met concurrerende landen.

Hierbij het gehele onderzoek: Opties voor groei: Medewerkersparticipaties, de fiscaliteit en het startupklimaat.

International Conference on Alternative Finance Research

Ook dit jaar organiseren wij weer hét Europese congres voor onderzoek naar crowdfunding en andere vormen van non-bancaire financiering. Na eerdere edities in Utrecht (2017-2022), Gdansk (Polen) en Krems an der Donau (Oostenrijk), wordt het congres dit jaar georganiseerd van 2-4 juni in Kristansand in Noorwegen.

Het congres is een belangrijke manier voor onderzoekers uit verschillende landen om inzichten te delen en onderzoeksprojecten op te starten. Vanwege het grote belang en de sterke groei van deze sector zijn naast onderzoekers ook regelmatig (Europese) beleidsmakers aanwezig.

Voor onderzoekers die deel willen nemen enkele belangrijke deadlines:

Paper submission deadline: 15.02.2025
Author notification: by 20.03.2025
Early-bird registration: until 15.04.2025
Abstract submission for proceedings: 20.05.2025
Paper presentation delivery: 27.05.2025

Meer informatie is te vinden op de congres website.

Congres: Samen werken, samen bezitten

Zijn werknemerscoöperaties hét organisatiemodel van de toekomst? Aankomende maandag 20 januari wordt er bij Pakhuis de Zwijger hierover een discussieavond georganiseerd met o.a. Jimmy Dijk, Vera Vrijmoeth en Rob Donker.

Geen loonoffer in deze crisis, maar winst voor medewerkers

Dit onderwerp sluit aan op eerdere opiniestukken en onderzoek wat ik heb gedaan, zoals het opiniestuk "Geen loonoffer in deze crisis, maar winst voor medewerkers" wat ik in 2020 schreef met Erik Stam van de Universiteit Utrecht.

Bij de start van de corona crisis werd er aan werknemers gevraagd om akkoord te gaan met lagere lonen (of minder loongroei). Wij riepen op om dat moment aan te grijpen om in dat geval ook medewerkers te laten profiteren wanneer het wel weer goed zou gaan met de ondernemingen.

Dit hebben we daarna nog wetenschappelijk verder onderbouw in verschillende publicaties:

In onze onderzoeken kwamen we een beperkt aantal bedrijven tegen die (bijna) volledig in eigendom zijn van het personeel (werknemerscoöperaties), maar we zagen hier zeker ook groei in. Erg mooi om te zien dat het debat hierover nu ook breder wordt gevoerd, zeker ook omdat de grote vakbonden CNV en FNV hier nu ook een actieve rol in aan het spelen zijn.

Meer informatie en aanmelden voor de bijeenkomst: "Samen werken, samen bezitten"

Contact

Klopt er iets niet of heb je suggesties voor mijn nieuwsbrief, laat het mij weten!

Ook hoor ik graag over mooie voorbeelden op het gebied van mede-eigenaarschap, inclusief ondernemen of innovatieve financieringsproducten voor ondernemers.

Reageer op deze nieuwsbrief of mail mij rechtstreeks: ronald@kleverlaan.com