Buurt BV in elke wijk | Burgerbegroting in Antwerpen | Geven in Nederland

Vanwege mijn vakantie deze keer een aangepaste nieuwsbrief met wat meer achtergrond artikelen over Community Finance die ik al eerder wilde delen, zoals de mogelijkheden van een buurt-BV per wijk en een analyse van de burgerbegroting in Antwerpen waar sinds 2012 ca. 10% van de totale begroting van de stad door burgers wordt toegekend?

Daarnaast nog een actueel artikel over het 2-jarige onderzoek "Geven in Nederland", waarbij goede doelen duidelijk wordt gemaakt dat zij op zoek moeten gaan naar nieuwe vormen van fondsenwerving zoals crowdfunding.

Veel leesplezier,

Ronald

De Buurt BV

Een mooie long-read over de mogelijkheden van een Buurt-BV, een lokaal bedrijf in beheer en eigendom van lokale bewoners die lokale overheidstaken (deels) uitvoert.

Stel, in elke wijk (schaal 10.000-15.000 inwoners) is een buurt-BV, een bedrijf op wijkniveau dat zich richt op een breed scala aan diensten: sport, eerstelijns zorg, werk & inkomen, onderwijs, kinderopvang, recreatie, gemaksdiensten, buurtmobiliteit, wonen, energie, welzijn, afval, groenvoorziening, schoonmaak en onderhoud van woningen enzovoort. De BV levert zo veel mogelijk zelf en koopt meer specialistische diensten in bij andere bedrijven en instellingen.

Bewoners meerderheidsaandeelhouder
De aandeelhouders van de BV zijn bijvoorbeeld 75% in handen van alle bewoners in de wijk (op adres, om kapitaalvlucht te verhinderen) en voor 25% van andere bedrijven, instellingen en professionals die voorzieningen, diensten en producten in de wijk leveren. De winst van de BV komt ten goede van de buurt, bij verlies moeten de aandeelhouders hun BV anders gaan runnen.

Financiering
De financiering bestaat uit een substantieel deel van de belasting die bewoners nu nog aan de gemeentelijke overheid afdragen.

Een tweede deel van de financiering bestaat uit inkomsten die de buurt-BV genereert voor de uitvoering van taken die andere buurt-BV’s in de regio er inkopen, zoals de opvang van asielzoekers, daklozen en voor specialistische voorzieningen ten behoeve van bijvoorbeeld verslaafden, mensen met een ernstige beperking of met psychiatrische problemen, die niet ‘gewoon’ in de wijk kunnen wonen.

Resultaten burgerbegroting Antwerpen geanalyseerd

Het wetenschappelijk bureau van de D66 publiceerde enige tijd geleden een interessant onderzoek naar de effecten van de invoering van een burgerbegroting (Participatory budgeting) in Antwerpen sinds 2012 door de liberale wethouder Willem-Frederik Schiltz, waarbij het doel was om 10% van de begroting door burgers te laten bepalen. Dit is trouwens niet uniek. Het vind al in 1500 dorpen plaats wereldwijd.

Actief burgerschap

De burger is volgens het onderzoek klaar voor meer betrokkenheid. Een stijgend opleidingsniveau, massacommunicatie via social media en economische groei herschrijven het politieke scenario. De burger krijgt een rol die ver afstaat van die van de passieve toeschouwer van het beleid. Dit actieve burgerschap leidt tot andere politieke eisen. Eens in de vier jaar gaan stemmen volstaat niet meer. De burger wil meer betrokken worden bij het beleid en het mee vorm geven. Hij laat zich niet meer in een hokje duwen. Voor het ene standpunt leunt hij aan bij partij X, voor een ander bij partij Y en nog een ander zet hij zelf in de markt via social media of een burgerinitiatief.

De belangrijkste leerpunten

Het is duidelijk gebleken dat burgerpartcipatie geen vervanging van het bestaande politieke bestel is, maar vooral een goede aanvulling. Het is ook geen tovermiddel.

De belangrijkste lessen uit het experiment in Antwerpen zijn:

• De stem van de burger moet impact hebben, neem de burger serieus! Er is daarom gekozen in Antwerpen voor een bindend advies door de burgers.
  
• Een sterke kwaliteitsbewaking vergt voldoende tijd en middelen
  
• Zorg voor een goede dwarsdoorsnede van de bevolking
  
• Maak duidelijke afspraken over verwachtingen
  

Rol van Crowdfunding / Community Financiering

Diverse steden en regio's die burgerbegrotingen hebben ingezet, hebben gemerkt dat er een sterkere betrokkenheid is ontstaan van burgers. Dit kan er toe leiden dat burgers ook bereid zijn om financieel (of in tijd/diensten) bij te willen dragen aan maatschappelijke vraagstukken.

Right to Challenge

Ook kan het een opmaat zijn naar Buurt BV initiatieven waarbij taken door de (lokale) overheid afgestoten kunnen worden wanneer lokale burgers het beter/goedkoper denken te kunnen. Een mooi model hiervoor is de "Right to Challenge" waarmee burgers zelf overheidstaken over mogen nemen als ze dit met een goed plan kunnen onderbouwen. Ik schreef hier eerder over n.a.v. een project waarbij bewoners en boeren die zelfstandig natuurbeheer over gingen nemen van de overheid)

Burger neemt het heft zelf in handen

Een goede long-read van Professor Tine de Moor. Als historica is zij een groot aanhanger van de herontdekking van "het collectief", o.a. voor het beheer van "Commons", algemene middelen van een gemeenschap.

Buurtcoöperaties kopen samen energie aan of wekken die zelf op. In ‘broodfondsen’ verzekeren zzp’ers zich tegen arbeidsongeschiktheid. Inwoners onderhouden zelf de wegen en het groen in hun dorp of buurtschap. Lokale groepen maken specifieke zorg mogelijk.

Community Finance initiatieven in buitenland

Er zijn meer van dit soort gemeenschappelijke initiatieven te vinden. Een mooi voorbeeld is de "Community Hub" die gestart is in Minnesota door een groep burgers en ondernemers die gebouwen die niet meer in gebruik waren collectief hebben aangekocht en hebben omgebouwd tot een actieve gemeenschap.

Een voorbeeld uit Engeland is een groep initiatiefnemers uit Leeds die het initiatief hebben genomen om zelf het woningprobleem op te lossen door zelf vastgoed op te kopen en te renoveren. Het doel is ambitieus: 1.000 nieuwe woningen opleveren. Het startbedrag om te beginnen (£360.000) was heel snel binnen via de verkoop van Community Shares.

Community Finance versterkt burgerinitatieven
Burgerinitiatieven zijn van alle tijden. De mogelijkheden van crowdfunding voor investeringen, gekoppeld met nieuwe juridische structuren voor eigenaarschap en bedrijfsmodellen voor de exploitatie geven deze initiatieven veel meer slagkracht dan in het verleden om daadwerkelijk impact te bereiken.

Nederlanders geven bijna 6 miljard, maar onze vrijgevigheid staat onder druk

Nederland gaf in 2015 in totaal ruim 5,7 miljard euro aan goede doelen. Dat blijkt uit het VU-onderzoek 'Geven in Nederland 2017'. Dit is het totaal van alle geschatte giften van huishoudens, nalatenschappen, fondsen, bedrijven en kansspelen samen.

Meer giften, maar lager percentage van inkomen
Alle partijen gaven in 2015 meer dan in 2013. Vooral de bijdragen van bedrijven zijn hoger geworden. En ook al namen de giften de laatste jaren toe, over de afgelopen twintig jaar signaleren de onderzoekers een duidelijk negatieve trend: de vrijgevigheid van Nederlandse huishoudens als deel van het inkomen vertoont sinds 1999 een daling.

Huishoudens gaven in 2015 0,69 procent van het besteedbaar inkomen aan goede doelen. In 1999 was dat nog 0,93 procent.

Wetenschappelijke analyse van resultaten
Een wetenschappelijke analyse van de resultaten is te vinden op het blog van hoofdonderzoeker, Professor Rene Bekkers waarbij hij aangeeft dat fondsenwervers in de toekomst echt anders moeten gaan werven om de nieuwe generatie van donateurs aan zich te binden.

Praktische (5-minuten) samenvatting
Een praktische samenvatting met de belangrijkste conclusies van het rapport kan hier bij de uitgever nagelezen worden.